Elektrik Enerjisi Üretiminde Kullanılan Kaynaklar Nelerdir?

Elektrik enerjisi santrallerde alternatör isimli elektrik enerjisi üreten makinenin rotorunun döndürülmesi ile elde edilir. Elektrik santralleri genellikle rotoru döndüren kuvvete göre isimlendirilir. Bu kuvvet su, buhar, rüzgar ve benzeri bir şey olabilir. Bunun yanında alternatif enerji kaynakları da vardır. Bunların hepsini sınıflandıracak olursak elektrik enerjisi üretiminde kullanılan kaynaklar ve santral çeşitleri şu şekilde olur.

1- Termik Kaynaklar:

Term kelimesi geçen bütün elektrik elektronik terimler ısı ile ilgilidir. Bu santrallerde yakıt yakılarak oluşturulan ısı ile su buharı elde edilir. Su buharı borularla alternetöre iletilerek rotoru döndürmesi sağlanır. Böylece elektrik enerjisi üretilmiş olur. Bu santrallerde yakıt olarak kömür (linyit, taşkömürü), petrol ürünleri (benzin, mazot), doğalgaz kullanılır. Bu santrallerin kurulumu ucuzdur, kısa sürede kurulur fakat yakıtları pahalıdır. Bu nedenle işletme maliyetleri fazladır. Ayrıca yanma sonucu ortaya çıkan duman çevreye zarar verir. Yakıt yurtdışından karşıladığından dışa bağımlılık meydana gelir. Ülkemizde bol miktarda doğalgaz çevrim satralleri bulunmaktadır.

2- Hidrolik Kaynaklar:

Barajlarda biriktirilen su yüksek basınçla alternatöre borularla ulaştırılır ve rotorun dönmesi sağlanır. Böylece elektrik enerjisi üretilmiş olur. Bu santrallerin yapımı uzun zaman alır ve pahalıdır. Ancak bir kere santral kurulduktan sonra yakıt kullanılmadığı için işletim maliyeti düşüktür. Dışa bağımlılık oluşturmaz. Bu santraller temiz enerji kaynağıdır. Ancak yapıldıkları yerleri su altında bırakacakları için ekesisteme zarar verebilirler. Bitki örtüsü, bazı hayvanlar ve yaşam yerleri su altında kalacaktır. Ayrıca tarihi öneme sahip yerler ve köylerde sular altında kalabilir. Bu nedenle baraj yapılacak yerler iyi seçilmelidir. Elektrik üretmenin yanında baraj gölleri tarımda sulama, balıkçılık, turizm, su sporları gibi alanlarda da kullanılır. Atatürk barajı, Keban barajı, Karakaya barajı, Altınkaya barajı, Oymapınar barajı, Hasan Uğurlu barajı ülkemizde bulunan başlıca barajlardır.

3- Nükleer Kaynaklar:

Yakıt olarak uranyum, plotonyum kullanılır. Bu elementlerin nükleer tepkimeye girmesi ile reaktörde yüksek bir ısı oluşur. Bu ısı ile termik santrallerde olduğu gibi su buharı elde edilir. Alternetöre borularla ulaştırılan su buharı rotorun dönmesi sağlar. Böylece elektrik enerjisi üretilir. Bu santrallerde güvenlik çok önemlidir. Bir sızıntı durumunda çevreye ve canlılara çok büyük zararlar verir. Ayrıca nükleer yakıt atıklarının depolanıp saklanması da çok önemlidir. Ülkemizde uranyum ve toryum gibi nükleer elementler bol miktarda bulunmaktadır.

4- Alternatif Enerji Kaynakları:

Rüzgar, gel-git, güneş enerjisi, jeotermal enerji alternatif enerji kaynaklarıdır. Bu kaynaklar ile elektrik enerjisi üretimi diğerlerine göre daha azdır. Fakat günümüzde alternatif enerji kaynaklarına ilgi giderek artmaktadır. Ülkemizde özellikle rüzgar santralleri ve güneş enerjisi santralleri bolca kurulmaktadır.