Sayı Sistemleri Onluk (Desimal) , İkilik (Binary), Sekizlik (Oktal), Onaltılık (Hexadesimal) Nedir?

Dijital (sayısal) elektronikte dört çeşit sayı sistemi kullanılmaktadır. Bunlar ;

1- İkilik (binary) sayı sistemi 

2- Onlu (desimal) sayı sistemi 

3- Sekizli (oktal) sayı sistemi 

4- On altılı (hexadesimal) sayı sistemi

1- İkilik (Binary) Sayı Sistemi :

Binary sayı sisteminde iki adet sayı bulunur. 

Bunlar 0 ve 1 dir. 

Bu yüzden binary sayı sisteminin tabanı 2'dir. 

(1011 )2 şeklinde yazılır. 

Bu sayı sistemine İngilizce'de ikili sayı anlamına gelen binary numbers yani binary sayı sistemi denilmiştir. 

Her sayı dijit olarak ifade edilir ve basamaklar 2'nin kuvveti olarak yazılır. 

Örneğin 4 dijitten (haneden) oluşan (1011 )2 gibi 4-bitlik bir sayının bit ağırlıkları 2³,2²,2¹,2º 'dır. 

Bit ağırlıklarının en küçük olduğu dijite en küçük değerlikli sayı (least significant digit, LSD), bit ağırlığının en büyük olduğu dijite ise en büyük değerlikli sayı (most significant digit) denir. 

MSB tarafı en ağırlıklı bit, LSB tarafı en küçük değerlikli bittir. 

Elektriksel mantıkta 1 elektrik (akım vaya gerilim) var, 0 elektrik (akım vaya gerilim) yok anlamındadır.

2- Onlu (Desimal) Sayı Sistemi : 

Desimal sayı sistemi normal sayma sayılardan oluşur. 

Yani, 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 sayılarından oluşur. 

Günlük hayatımızda kullandığımız sayı sistemidir. 

On adet sayı bulunduğu için bu sayı sisteminin tabanı 10'dur. 

(348)10 şeklinde yazılır. 

Bu sayı sisteminde ise dört matematiksel işlem bilindiği gibidir. 

3- Sekizli (Oktal) Sayı Sistemi : 

Oktal sayı sisteminde 8 adet rakam bulunmaktadır. 

Bunlar 0 1 2 3 4 5 6 7'dir. 

Taban sayısı 8'dir. 

(125)8 şeklinde gösterilir. 

4- On Altılı (Hexadesimal) Sayı Sistemi :

Hexadesimal sayı sisteminde 16 adet rakam bulunur. 

Bunlar 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F'dir. 

Burada 10=A,11=B, 12=C, 13=D, 14=E, 15=F ye karşılık gelir. 

Tabanı ise 16'dır. 

(1B3A )16 şeklinde yazılır.

Sayı Sistemlerinin Birbirlerine Dönüşümü

1- Binary (ikilik) sayının hexadesimal (on altılık) sayıya çevrilmesi

2- Hexadesimal (on altılık) sayının binary (ikilik) sayıya çevrilmesi

3- Binary (ikilik) Sayının Oktal (sekizlik) Sayıya Çevrilmesi

4- Oktal (sekizlik) Sayının Binary (ikilik) Sayıya Çevrilmesi

5- Desimal (Onluk) Sayının Binary (İkilik) Sayıya Çevrilmesi

6- Binary (İkilik) Sayının Desimal (Onluk) Sayıya Çevrilmesi

7- Desimal (Onluk) Sayının Hexadesimal (On altılık) Sayıya Çevrilmesi

8- Hexadesimal (On altılık) Sayının Desimal (Onluk) Sayıya Çevrilmesi