Doğru Akım (DC, DA) Makinalarının (Dinamo, Motor) Yapısı Nasıldır? Hangi Parçalar Bulunur?

Doğru akım makineleri yapı olarak; dönen kısım (endüvi), duran kısım (endüktör), yatak, kapak, fırça ve kolektörden oluşur.

DA Makinalarının Parçalarının Görevleri :

Endüktör (Duran Kısım) :

Görevi manyetik alan meydana getirmektir. N ve S manyetik kutupları burada oluşur.

Endüktör sargısı DA makinesinin gövdesinde bulunur, vida veya somunlarla gövdeye tutturulur.

Endüktör, Doğru akım makinesinin özelliğine göre endüktör sargısı yapısal değişiklikler gösterir.

Küçük güçlü DA makinelerinde ve pilli oyuncakta daimi mıknatıs, endüktör olarak görev yapmaktadır.

Büyük güçlü DA makinelerinde bobin sargıları ile manyetik alan oluşturulur.

Doğru akım motorlarında kutup sayısı, alternatif akım makinelerinde olduğu gibi hız, indüklenen gerilim ve akımın frekansına bağlı değildir.

Burada kutup sayısı makinenin gücüne ve devir sayısına göre değişir. Endüktör, makinenin gücüne (büyüklüğüne, çapına) ve devir sayısına göre 2, 4, 6, 8 veya daha çok kutuplu olur.

Endüvi (Dönen Kısım) :

DA makinelerinde dönen, mekanik enerjinin alındığı kısımdır.

Doğru akım makinesinin yapısına göre çeşitli ebatlarda yapılmaktadır. Endüvi üzerinde kolektör ve preslenmiş sac paket bulunur.

Sac üzerindeki emaye yalıtkanlı iletkenlerden akım geçtiğinde motor olarak çalışır yani döner. Manyetik alan içindeki endüvi dışarıdan bir kuvvetle döndürülürse DA gerilim üretir yani dinamo görevi yapar.

Endüvi Periyodik aralıklarla endüvinin bakımının yapılması, kollektör yüzeyinin temizlenmesi gerekir.

Büyük, güçlü doğru akım makineleri yüksek akım çekmektedir. Bundan dolayı kollektöre iki ya da daha fazla fırça ile doğru gerilim uygulanır.

Endüvi üzerinde kolektör vardır ve bakır dilimlerden oluşur. Endüvide bulunan iletkenler bu dilimlere lehimlenerek yada presle bağlanır.

Fırça ve Fırça Yatağı :

Fırça, doğru akım makinesi motor olarak çalışıyorsa gerilim uygulanmasını sağlar. Doğru akım makinesinin özelliğine göre boyutu değişmektedir.

Fırçanın kolektörlere uygun basınçla basması gereklidir. Bu nedenle doğru akım makinelerinin fırçaları üzerinde baskı yayları bulunur.

Fırça, fırça yuvasına yerleştirilir. Baskı yayının gevşek ya da çok sıkı olması motorun verimli çalışmasını engeller.

Yatak Kapak ve Diğer Parçalar :

Doğru akım makinelerinin en önemli parçalarından biri de yataklarıdır. Endüvide olduğu gibi yataklarda periyodik bakım gerektirir. Bilezikli tip metal yataklar ya da bilyeli yatak kullanılır.

DA makinelerinin soğutulması için çeşitli tip yapıda pervaneler kullanılır.