Zener (Regüle) Diyotlar, Sembolü, Karakteristiği ve Kullanıldığı Yerler

Zener diyotlar, diyota uygulanan gerilimin belirli değere ulaşması hâlinde, ters yönde akım geçirmesi prensibine göre imal edilmiştir. Devrede ters polarmada kullanılır. Uçlarına uygulanan gerilim (V), değişse de zener gerilimi (Vz) daima sabit kalır. Bunun için Vgiriş ≥ Vz olmalıdır. Aksi takdirde gerilim Vz’ye ulaşamazsa zener akım geçirmez.

Zener bölgesinin özelliği, katkılama oranının değiştirilerek ayarlanmasıdır. Katkılama oranında artış yapılırsa zener potansiyeli düşer. Zener potansiyeli 2,4 V arasında bulunan ve 1/4 ile 50W arasında değişen güç değerine sahip zener diyotlar üretilmektedir. Zener diyotların yapısında daha yüksek sıcaklık ve akım kapasitesi nedeniyle genellikle silisyum kullanılır.

Çalışma ortamı sıcaklığı arttıkça zener gerilimi küçülür. Zener diyotlar uçlarındaki gerilimi sabit tutma özelliklerinden dolayı genellikle regüle devrelerinde kullanılır. Zener diyotlar doğru polarlamalandırılırsa normal diyot gibi çalışır.

Kristal (Doğrultma) Diyotları ve Köprü Diyotlar

Kristal diyotlar genellikle doğrultmaç diyotları olarak anılır ve doğrultmaç devrelerinde kullanılır. Piyasada en çok kullanılan diyotlardan biri doğrultmaç diyotlardır. Anot (+) ve katot (-) iki ucu bulunur. Ebatları güçlerine göre değişir. Büyük ebatta yapılanlar büyük güçlüdür. Çok yüksek güçte yapılanların dış muhafazası metal olup soğutucu plakalara monte edilir.

Diyotun Tanımı, Sembolleri, Yapısı, Çalışması ve Çeşitleri Nelerdir?

Diyotlar bir yönde akım geçiren diğer yönden akım geçirmeyen elektronik devre elemanlarıdır. Diyot, basit olarak tek yönlü akım geçiren yarı iletken, iki uçlu bir devre elemanıdır. Bu iki uç anot (A), katot (K) uçlarıdır.

Burada anoda artı, katoda eksi uçlar bağlanarak gerilim verilirse diyot doğru polarize olur ve bir akım akmaya başlar. Ters yönde bağlanırsa (anot eksi, katot artı) bir akım geçişi olmaz. Buna ters polarizasyon denir. Ters polarizasyon yöntemi sadece bazı özel diyotlarda uygulanır.


Diyotlar genel olarak "D" harfi ile gösterilir. Germanyum ve silisyum tipi maddeler-
den yapılmıştır.

Germanyum tipi diyotlar anahtarlama ve dedektör olarak kullanılır. İletime geçme gerilimleri 0,2-0,3 V arasıdır.

Silisyum tipi diyotlar ise doğrulma devrelerinde (AC’yi DC’ye çevirmek için) kullanılır. İletime geçme gerilimleri 0,6-0,7 V arasıdır.

Diyoda ters polarizasyonda zamanla artan bir gerilim verilirse belli bir zaman sonra diyot yanar, delinir veya kısa devre olur. Bundan sonra diyottan akım geçmeye başlar.

Diyot Çeşitleri: Kristal diyot, zener diyot, tunel diyot, schottky diyot, foto diyot, LED, köprü diyot, varaktör

Ters Polarma - Diyotlarda Polarmalı P-N Yüzey Birleşmesi

Gerilim kaynağının (+) ucunun Diyotun katotuna (N tipi madde), gerilim kaynağının (-) ucunun Diyotun anotuna (P tipi madde) bağlanmasına diyotun ters  polarması denir.

Ters polarmada birleşme yüzeyindeki nötr bölge genişler ve elektrik akımı geçişi olmaz.

Ancak uygulanan gerilimin değeri diyotun kırılma gerilim değerinin aşarsa diyot kısa devre olarak bozulur ve elektrik akımı geçirir.

Doğru Polarma - Diyotlarda Polarmalı P-N Yüzey Birleşmesi

Gerilim kaynağının (+) ucunun Diyotun anotuna ( P tipi madde), gerilim kaynağının (-) ucunun Diyotun katotuna (N tipi madde) bağlanmasına diyotun doğru polarması denir.

Doğru polarmada silisyumdan yapılan diyotlar için 0,7v , germanyumdan yapılmış diyotlar için 0,2v 'dan sonra nötr bölge ortadan kalkar.

Doğru polarmada diyottan elektrik akımı geçişi olur.

Polarmasız P-N Yüzey Birleşmesi Nedir?

N tipi yarı iletkenin birleşme yüzeyine yakın kısmındaki serbest elektronlar (-), P tipi yarı iletkenin pozitif (+) elektrik yüklerinin, çekme kuvveti etkisiyle birleşme yüzeyini geçerek bu yüzeye yakın atomlardaki elektron boşluklarını oyukları doldurur. Kovalent bağ kurarak nötr bir bölge oluşturur. Nötr bölgede belirli bir geçişten sonra elektron akışı duracaktır.

Sonuçta, birleşme yüzeyinin (jonksiyonun) iki tarafında hareketli elektriksel yükü bulunmayan nötr bir boşluk bölgesi oluşur.

P-N yüzey birleşmesi ile oluşan elektronik devre elemanına diyot denir.

Nötr bölgenin aşılabilmesi için gerilim uygulanması gerekir. Buna da polarmalı P-N birleşmesi denir.

P Tipi ve N Tipi Yarı İletken Maddeler Nelerdir? Nasıl Oluşur? Niçin Kullanılır?

Silisyum ve germanyum yarı iletken maddelerinden elektronikte kullanılan devre elemanlarını üretebilmek için önce P tipi ve N tipi yarı iletken maddelerin elde edilmesi gerekir. P tipi ve N tipi maddelerin çeşitli şekillerde bir araya getirilmesiyle çeşitli elektronik devre elemanları yapılır.