Üç Fazlı Asenkron Motorun Düz Zaman Röleli Dinamik Frenleme Devresi

Devrenin Çalışması:

Devrede çalışan motoru durdurmak için b1 durdurmu butonuna basıldığında zaman rölesi ve DF dinamik frenleme kontaktörü enerjilenir. 

Kumanda devresindeki normalde açık d kontağı, b1 butonunu mühürler, normalde kapalı DF kontağı açılarak C kontaktörünün enerjisi kesilir. Kapanan DF kontağı ile trafoya şebeke gerilimi uygulanır ve sekonder gerilimi köprü doğrulmaç ile doğrultulur. 

Güç devresinde ise C kontakları açılarak motor şebekeden ayrılır ve DF kontakları kapanarak stator sargılarına doğru gerilim uygulanır. 

Frenleme süresi sonunda (motor durduğunda), zaman rölesinin kumanda devresindeki d kontağı açılarak DF kontaktörü ve d zaman rölesinin enerjisi kesilir.

Böylece motor, frenlemeli olarak durmuş olur.

Üç Fazlı Asenkron Motorun Buton Kontrollü Dinamik Frenleme Devresi Güç ve Kumada Şeması

Buton kontrollü dinamik frenleme devresi

Devrede b2 başlatma (start) butonuna basıldığında C kontaktörü enerjilenir.

Güç devresindeki kontaklarını kapatarak motorun çalışmasını sağlar. Motoru durdurmak için b1 durdurma-fren butonuna basılır.

C kontaktörünün enerjisi kesilerek motor devresini açar.

Aynı zamanda DF (dinamik frenleme) kontaktörü enerjilenirken transformatör de şebekeye bağlanır.

DF kontaktörünün kontakları kapanınca köprü diyot çıkışları da motor uçlarına
bağlanır.

Yukarıda anlatılan durumlara göre motor kilitlenerek durur.

b1 butonundan elimizi çektiğimizde DF kontaktörünün ve transformatörün enerjisi kesilir.

Üç Fazlı Asenkron Motorlarda Dinamik Frenleme Nedir? Nasıl Yapılır?

Dinamik Frenleme

Alternitaf akım motorlarını durdurmak için şebeke enerjisi kesildikten sonra stator sargılarına doğru gerilim uygulanarak yapılan frenleme şekline dinamik frenleme denir. Bu frenlemeye elektriksel frenleme de denir.

Uygun bir kumanda devresi ile durdurma butonuna basıldığında stator sargılarından alternatif gerilim kesilir ve doğru gerilim uygulanır.

Daha önce değişken döner manyetik alanın meydana geldiği stator sargılarında bu kez, düzgün ve sabit bir manyetik alan meydana gelir. 

Sincap kafesli rotor sabit manyetik alan içinde kendi ataleti ile dönmeye devam ettiğinden rotor çubuklarında bir emk indüklenir. Geçen kısa devre akımından dolayı NS kutupları oluşur. İşte, rotor kutupları ile stator kutuplarının birbirini etkilemesi soncunda rotor kısa sürede durur. 

Frenleme bobinine uygulanacak doğru gerilimin değeri, motor gücüne ve stator sargılarından geçecek akıma göre değişir. Büyük güçlü motorlar büyük ebatlı olduğundan rotorun ataletinden dolayı durma süresi uzundur. Hâlbuki küçük güçlü motorların kendiliğinden durması daha kısa sürer. Bu nedenle frenleme bobinine büyük güçlü motorlarda daha fazla, küçük güçlü motorlarda daha az gerilim uygulanır.

Diğer yandan frenleme sırasında stator sargıları, geçen doğru akıma yalnızca omik direnç etkisi gösterir. Bu nedenle frenleme sırasında sargılardan geçen akımın, motorun normal çalışma akımını geçmemesine dikkat edilir. Aksi hâlde stator sargıları yanabilir.

Sargılara uygulanan doğru gerilim arttıkça frenleme süresi kısalır, gerilim azaldıkça frenleme süresi uzar.

Buton kontrollü dinamik frenleme devresi için tıklayınız...

Düz zaman röleli dinamik frenleme devresi için tıklayınız...

Ters zaman röleli dinamik frenleme devresi için tıklayınız...

İki yönde çalışan motorun dinamik frenleme devresi için tıklayınız...

Üç Fazlı Asenkron Motorun İki Kademeli Oto Trafosu İle Yol Verme Kumanda ve Güç Devresi

Devrenin Çalışması:

b2 başlatma (start) butonuna basıldığında C kontaktörü, d zaman rölesi ve C1 kontaktörü aynı anda enerjilenir. 

C kontaktörünün kumanda devresinde kapanan kontağı b2 butonunu mühürleyerek sürekli çalışmayı sağlar. Bu sırada güç devresinde kapanan C ve C1 kontakları motorun, birinci kademe gerilim ile yol almasını sağlar.

Bir süre sonra d zaman rölesinin kontağı kapanarak C2 kontaktörünü devreye sokar, C2 de C1 kontaktörü devreden çıkar. Kapanan d kontağı ile C2 kontaktörü ve d1 zaman rölesi enerjilenir. Güç devresinde kapanan C2 kontakları, oto trafosunun ikinci kademe gerilimini motora uygular ve asenkron motor ikinci kademe gerilimle yol almaya devam eder.

d1 zaman rölesi ayarlanan süre sonunda d1 gecikmeli açılan kontağını açarak C2 kontaktörünü devreden çıkartır ve gecikmeli kapanan kontağı ile C3 kontaktörünü devreye alır. C3 kontaktörünün kumanda devresinde açılan kontağı ile de görevini tamamlayan C - C1 - C2 kontaktörleri ve d - d1 zaman rölelerini devreden çıkartır. Güç devresinde ise kapanan kontakları ile motora şebeke gerilimini uygular. 

Böylece asenkron motor b1 durdurma (stop) butonuna basılıncıya kadar şebeke gerilimi ile normal çalışmasını sürdürür.

Üç Fazlı Asenkron Motorlara Oto Trafosu İle Yol Verme

Oto trafoları, gerilim ayarlama görevi yapan bir çeşit transformatördür.

Bu tip bir yol vermede şebeke gerilimi oto trafosuna uygulanır. 

Kademeli olarak sarılan oto trafosunun sekonder ucundan alınan gerilim motora uygulanır.

Yıldız/üçgen yol verme yönteminde yol alma akımı, normal çalışma akımının %33,3’ünden daha aşağıya düşürülememektedir. Hâlbuki oto trafosu ile yol verme yönteminde yol alma akımı, normal çalışma akımının % 65’ine kadar düşürülmektedir.

Kademeli olarak sarılan oto trafosunun sekonder ucundan alınan gerilim, motorun çalışma geriliminden daha küçük değerlere düşürülür. Böylece motora düşük gerilim uygulanmakta dolayısıyla motorun yol alma akımı da düşmektedir. 

Motor yol aldıktan sonra trafo devreden çıkarılır.

Üç fazlı asenkron motorlara direkt olarak yol verildiğinde motor, yaklaşık normal çalışma akımının 6 katı kadar yol alma akımı çeker. 

Aynı motora yıldız/üçgen yol verme yöntemi ile yol verildiğinde ise yol olma akımı 2.Ih değerinde olur. Eğer bu motora oto trafosu ile yol verilirse yol alma akımı 1,5 Ih olur.

Üç Fazlı Asenkron Motorun Bir Kademeli Oto Trafosu İle Yol Verme Kumanda ve Güç Devresi için tıklayınız...

Üç Fazlı Asenkron Motorun İki Kademeli Oto Trafosu İle Yol Verme Kumanda ve Güç Devresi için tıklayınız...

Üç Fazlı Asenkron Motorun Bir Kademeli Oto Trafosu İle Yol Verme Kumanda ve Güç Devresi

Devrenin Çalışması:

b2 start butonuna basıldığında d zaman rölesi ve C1 kontaktörü enerjilenir. C1 kontaktörünün kontakları durum değiştirerek kumanda devresinde C kontaktörünü devreye sokar ve C 2 kontaktörüne seri bağlı kontağını açarak elektriksel kilitlemeyi gerçekleştirir. 

Devreye giren C kontaktörü de b2 butonunu mühürler. Güç devresinde ise C kontakları şebeke gerilimini oto trafosuna uygular. 

C1 kontakları da oto transformatörünün sekonder gerilimini motor sargı uçlarına uygular ve motor düşük gerilimle yol almaya başlar. 

Zaman rölesi, ayarlanan süre (yol alma süresi) sonunda C1 kontaktörüne seri bağlı d kontağını açar ve C1 kontaktörü devreden ayrılır. Aynı anda C1 kontaktörünün kontakları durum değiştirildiğinden, C2 kontaktörü devreye girer ve zaman rölesi devreden çıkar. Güç devresinde düşük gerilim kesilir ve C 2 kontakları kapanarak motor sargı uçlarına şebeke gerilimi uygulanır.

Kumanda devresindeki b1 durdurma (stop) butonuna basıldığında C kontaktörünün enerjisi kesilir ve motor durur.

Dahlender Sargılı Asenkron Motorun Butonsal Kilitlemeli Devir Yönü Değiştirme Kumanda ve Güç Devresi

Devrenin Çalışması:

Yukarıdaki kumanda devresinde ileri start butonuna basıldığında motor bir yönde önce düşük devirle dönmeye başlar, zaman rölesinin ayarlanan süresi sonunda motor yüksek devirle dönmeye devam eder.

Geri start butonuna basıldığında motor diğer yönde önce düşük devirle dönmeye başlar, zaman rölesinin ayarlanan süresi sonunda motor yüksek devirle dönmeye devam eder.

Stop butonuna basıldığında motorun çalışması durur.