1- Elektrik akımının cinsi (doğru akım veya alternatif akım)
Doğru akımda pil ve akülerin gerilimleri düşük değerde olduğu için çarpma riski yoktur. Ancak doğru akımda 30 volt üstü yüksek gerilimler çarpılma riski meydana getirmeye başlar. Alternatif akımda evlerde kullandığımız gerilim 220 volt olduğu için çarpılmalarda risk daha fazladır.
2- Etkileyen gerilimin büyüklüğü
Normal şartlarda kişiden kişiye değişmekle birlikte 15- 30 volt arasında çarpılma hissi oluşur. 30 volttan sonra gerilim tehlikeli olabilir. Çarpılma gerilim değerinden çok akım değerine bağlıdır. Aynı gerilime maruz kalmış insanlardan başka faktörlerden dolayı aynı akım geçmez. Çarpılma etkileri farklı olur.
3- Etkileyen akımın büyüklüğü ve şiddeti
Çarpılmalarda etki eden faktörlerin en başında elektrik akımın değeri gelir.
En tehlikeli olan 20 - 100 Hertz arasındaki frekanstır. 7000 Hertzden sonra akımın öldürme riski azalır. 50.000 Hertzden sonra akımın sadece ısıtıcı etkisi ortaya çıkar ve bu yükseklikteki frekans insanlar için tehlikesizdir.
5- Akımın etki yaptığı süre, çarpılma süresi
Elektrik akımının etki ettiği süre ne kadar fazla olursa çarpma etkisi de o kadar fazla olur. Çok kısa süreli çarpılmalarda yüksek gerilim ve akıma rağmen çarpılma etkisi az olabilir. Ancak düşük gerilim olsa bile uzun süreli çarpılmalar tehlikeli olabilir.
6- Devre topraktan tamamlanmış ise; toprağın kuru ve ıslak durumu
Toprağın, zeminin ıslak olması çarpılmalarda daha etkili olur.
7- Elektrik devresinde izole edilmemiş noktaların bulunması
Elektrik bağlantılarında, kablolarda izolasyon hatası nedeniyle iletken telin ortaya çıkması çarpılmalara neden olur.
8- Akım kaynağı ile kazalı arasında akımı engelleyici maddelerin bulunması
Kişinin elinde eldiven olması, ayağında yalıtkan ayakkabı, çizme olması, zeminin yalıtkan olması gibi durumlarda çarpılma olmaz veya etkisi az olur.
9- Akım şiddetinin yönü ve izlediği yol
Elektrik akımının özellikle kalp üzerinden geçecek bir yol izlemesi çok tehlikeli olur. Sol koldan çarpılmak sağ koldan çarpılmaya göre daha tehlikelidir.
10- Kaza sırasında vücudun gösterdiği direnç
İnsan vücudundan geçen akım, maruz kalınan gerilimin insan vücudunun direnç değerine bölünmesiyle bulunur. Buna göre kişinin direnci ne kadar fazla ise çarpılma o kadar az olur. Vücut direnci kişiden kişiye değişmekle beraber 2000 ohm civarıdır. Ancak insan vücudunun iç direnci çok daha düşüktür. Düşük gerilimlerde olsa bile ağız, dil bölgesinden veya kablonun batması neticesi vücut içinden çarpılmak tehlikeli olabilir.
11- Ellerin kuru, ıslak, terli veya nasırlı olması
Ellerin ıslak ve terli olması çarpılma etkisini artırırken, kuru ve nasırlı olması çarpılma etkisini azaltır.
12- Kişinin çarpılan yerinde yara olması
Çarpılan kişinin elindeki yaradan çarpılması çarpılma etkisini çok artırır. Mesela elektrik çarpılmasında iletken tel aynı zamanda elinize batarsa çarpılma çok daha şiddetli olur. İnsanın vücudunun içi derisine göre daha az dirence sahiptir. Bu da daha az gerilimde bile daha fazla elektrik akımına maruz kalmaya neden olur. 9 voltluk bir pil insanı çarpmaz ama dilinize değdirirseniz çarpılırsınız.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder