Multivibratörler - 1. Kararsız Multivibratörler, Transistörlü Devre, Çalışması

MULTİVİBRATÖRLER

Multivibratörler, flip-flop devrelerimizde gerekli olan kare dalga sinyalini yani tetikleme sinyalini üreten devrelerdir. Bir devreye bağlı bir ledin, durmadan peşi sıra yanması ve sönmesi flip-flop olarak adlandırılır.

Yanması hali flip, sönmesi hali flop olarak isimlendirilir.

Bir flip-flop aslında bir kare dalga üreteci çeşididir.

Multivibratörler 3‟e ayrılırlar.

a) Kararsız (astable) multivibratörler.

b) Tek kararlı (monostable) multivibratörler için tıklayınız...

c) Çift kararlı (bistable) multivibratörler için tıklayınız...

1. Kararsız (Astable) Multivibratörler

Kararsız multivibratörler kare dalga osilatörü olarak kullanılabilirler.

Kararsız denilmesinin sebebi de çıkışın “1” veya “0” olmaya karar verememesi, durmadan “1” ve “0” arasında gidip gelmesinden kaynaklanmaktadır. 

Devreye enerji verdiğimizde çıkış devamlı olarak “1” verse idi, bu multivibratöre kararlı multivibratör diyecektik.

Günümüzde çok sayıda kararsız multivibratör, yani kare dalga üreteci devre bulunmaktadır.


Transistörlü kararsız multivibratör

Şekildeki devre enerji verildiği andan itibaren çalışmaya başlamaktadır. Çıkışlarından kare dalga üretmektedir. Bu devrenin 2 adet çıkışı vardır ve her hangi bir anda çıkışlardan biri “1” iken diğeri “0” olur. 

Her iki çıkışta devrenin çıkışı olarak kullanılabilir. Çünkü her iki çıkıştan da kare dalga üretilmektedir.

Devrede kullanılan 2 adet NPN transistörden, her hangi bir anda biri iletken iken diğeri yalıtkan olur. İletken olan transistörün çıkışı lojik “0”, yalıtkan olan transistörün çıkışı
lojik “1” olur.

Kararsız multivibratörün çıkış dalga şekilleri

Devrenin çalışması aslında çok basittir. Kondansatörlerin sıra ile dolup (şarj) ve
boşalmış (deşarj) olmaları, transistörlerin sıra ile iletimde ve yalıtımda olmalarını sağlar.

Çıkışlarda oluşan kare dalganın frekansını da, yani kare dalga sinyalin “1” olarak kalma (t2) ve “0” olarak kalma (t1) sürelerini de kondansatörlerin dolma ve boşalma süreleri belirler. C1 kondansatörü Rc1 üzerinden, C2 kondansatörü Rc2 üzerinden dolmuş ve boşalmış olmaktadır.