555 Entegre İle Ayarlı Kare Dalga Osilatör Devresi ve Çalışma Prensibi Multivibratör, Flaşör, Flip Flop

Devrenin Amacı :

555 zamanlayıcı entegresi ile istenilen frekansta sinyal üretecek kare dalga osilatörü dizayn edebilmek.

Devrenin Çalışması :

Başlangıçta 1uf C kondansatörü boştur.

Devrede +5v besleme gerilimi uygulandığında C kondansatörü RA ve RB (Pot) dirençleri üzerinden şarj olmaya başlar.

Kondansatör şarj olurken 555 entegresi çıkış verir ve LED yanar.

Şarj gerilimi belirli noktaya geldiğinde çıkış 0 olur ve LED söner.

Bu işlemler tekrarlanarak çıkışta kare dalga elde edilir.

Potansiyometre ile kondansatörün şarj süresi ve dolayısıyla devrenin çalışma frekansı ayarlanabilir.

Malzeme Listesi :

1- Bir adet 555 entegre
2- Bir adet 330Ω direnç
3- Bir adet 1kΩ direnç
4- Bir adet 1MΩ potansiyometre
5- Bir adet 10nf kondansatör
6- Bir adet 1uf kondansatör
7- Bir adet Led
8- Bir adet 2×2’li PCB klemens

Multivibratörler - 3. Çift Kararlı Multivibratörler, Transistörlü Devre, Çalışması

MULTİVİBRATÖRLER

Multivibratörler, flip-flop devrelerimizde gerekli olan kare dalga sinyalini yani tetikleme sinyalini üreten devrelerdir. Bir devreye bağlı bir ledin, durmadan peşi sıra yanması ve sönmesi flip-flop olarak adlandırılır.

Yanması hali flip, sönmesi hali flop olarak isimlendirilir.

Bir flip-flop aslında bir kare dalga üreteci çeşididir.

Multivibratörler 3‟e ayrılırlar.

a) Kararsız (astable) multivibratörler için tıklayınız...

b) Tek kararlı (monostable) multivibratörler için tıklayınız...

c) Çift kararlı (bistable) multivibratörler.


3. Çift Kararlı (Bistable) Multivibratör

Çift kararlı multivibratör blok şeması

Tek kararlı multivibratörde çıkış, butona basılmadığı sürece “0” olarak kalıyor, butona basılınca konum değiĢtiriyor ama bir süre sonra eski konumuna dönüyordu. Yani “1” olarak kalma konusunda kararlı değildi. “0” olarak kalma konusunda kararlı idi. O yüzden tek kararlı diye isimlendiriliyor.

Çift kararlı multivibratörde ise çıkışın ne olacağını butonlar belirliyor.

S1 butonuna bastığınızda çıkış devamlı olarak lojik “0” seviyesi veriyor, yani çıkış kararlı bir şekilde “0” olarak kalıyor.

S2 butonuna bastığınızda ise çıkış devamlı olarak lojik “1” veriyor, yani çıkış kararlı bir şekilde “1” olarak kalıyor.

İşte bu yüzden çift kararlı multivibratör denmiştir.

Çift kararlı multivibratör devresi

Çift kararlı multivibratör çıkış dalga şekli

S1 butonuna bastığınızda çıkış “1” ise “0” durumuna geçer. “0” ise “0” olarak kalmaya devam eder.

S1 butonuna basıldığında T2 transistörü iletken, T1 transistörü yalıtkan duruma geçer.

S2 butonuna bastığınızda çıkış “0” ise “1” durumuna geçer. “1” ise “1” olarak kalmaya devam eder.

S2 butonuna basıldığında T1 transistörü iletken, T2 transistörü yalıtkan duruma
geçer.

Bu multivibratörde çıkışın “1” olarak kalma veya “0” olarak kalma sürelerini butona basan kişi belirler. Devrede dikkat ederseniz kondansatör yoktur. Yani bir zaman ayarı söz konusu değildir.

Çift kararlı multivibratörde S1 anahtarını RS flip-flobun “S” girişi, S2 anahtarını da “R” giriĢi gibi düşünürsek, bu multivibratörün çalışmasının RS flip-floba benzer. 

Flip-flopların temelinde çift kararlı multivibratörler vardır.

Multivibratörler - 2. Tek Kararlı Multivibratörler, Transistörlü Devre, Çalışması

MULTİVİBRATÖRLER

Multivibratörler, flip-flop devrelerimizde gerekli olan kare dalga sinyalini yani tetikleme sinyalini üreten devrelerdir. Bir devreye bağlı bir ledin, durmadan peşi sıra yanması ve sönmesi flip-flop olarak adlandırılır.

Yanması hali flip, sönmesi hali flop olarak isimlendirilir.

Bir flip-flop aslında bir kare dalga üreteci çeşididir.

Multivibratörler 3‟e ayrılırlar.

a) Kararsız (astable) multivibratörler için tıklayınız...

b) Tek kararlı (monostable) multivibratörler.

c) Çift kararlı (bistable) multivibratörler için tıklayınız...

2. Tek Kararlı (Monostable) Multivibratör


Tek kararlı multivibratör blok şeması

Tek kararlı multivibratörlere enerji verildiğinde, kararsız multivibratörler gibi, çıkışından devamlı olarak kare dalga üretmezler.

Bu devrelerde bir buton bulunur ve bu butona basıldığında bir kare dalga üretilir. 

Butona basılmadığı sürece çıkış lojik “0” olarak kalır. Butona basıldığı anda ise çıkış lojik “1” olur ve bir süre devam ettikten sonra tekrar lojik “0” seviyesine döner. 

Butona tekrar basılmadığı sürece de lojik “0” seviyesinde kalmaya devam eder.

Tek kararlı multivibratör devresi

S butonuna basmadığınız sürece çıkış lojik “0” seviyesindedir. S butonuna bastığınızda ise çıkıĢ bir müddet lojik “1” olur ve sonra lojik “0” seviyesine geri döner.

Çıkışın lojik “1” seviyesinde kalma süresini (t1), C kondansatörü ve R3 direnci belirler.

Tek Kararlı multivibratör çıkış dalga şekli

Multivibratörler - 1. Kararsız Multivibratörler, Transistörlü Devre, Çalışması

MULTİVİBRATÖRLER

Multivibratörler, flip-flop devrelerimizde gerekli olan kare dalga sinyalini yani tetikleme sinyalini üreten devrelerdir. Bir devreye bağlı bir ledin, durmadan peşi sıra yanması ve sönmesi flip-flop olarak adlandırılır.

Yanması hali flip, sönmesi hali flop olarak isimlendirilir.

Bir flip-flop aslında bir kare dalga üreteci çeşididir.

Multivibratörler 3‟e ayrılırlar.

a) Kararsız (astable) multivibratörler.

b) Tek kararlı (monostable) multivibratörler için tıklayınız...

c) Çift kararlı (bistable) multivibratörler için tıklayınız...

1. Kararsız (Astable) Multivibratörler

Kararsız multivibratörler kare dalga osilatörü olarak kullanılabilirler.

Kararsız denilmesinin sebebi de çıkışın “1” veya “0” olmaya karar verememesi, durmadan “1” ve “0” arasında gidip gelmesinden kaynaklanmaktadır. 

Devreye enerji verdiğimizde çıkış devamlı olarak “1” verse idi, bu multivibratöre kararlı multivibratör diyecektik.

Günümüzde çok sayıda kararsız multivibratör, yani kare dalga üreteci devre bulunmaktadır.


Transistörlü kararsız multivibratör

Şekildeki devre enerji verildiği andan itibaren çalışmaya başlamaktadır. Çıkışlarından kare dalga üretmektedir. Bu devrenin 2 adet çıkışı vardır ve her hangi bir anda çıkışlardan biri “1” iken diğeri “0” olur. 

Her iki çıkışta devrenin çıkışı olarak kullanılabilir. Çünkü her iki çıkıştan da kare dalga üretilmektedir.

Devrede kullanılan 2 adet NPN transistörden, her hangi bir anda biri iletken iken diğeri yalıtkan olur. İletken olan transistörün çıkışı lojik “0”, yalıtkan olan transistörün çıkışı
lojik “1” olur.

Kararsız multivibratörün çıkış dalga şekilleri

Devrenin çalışması aslında çok basittir. Kondansatörlerin sıra ile dolup (şarj) ve
boşalmış (deşarj) olmaları, transistörlerin sıra ile iletimde ve yalıtımda olmalarını sağlar.

Çıkışlarda oluşan kare dalganın frekansını da, yani kare dalga sinyalin “1” olarak kalma (t2) ve “0” olarak kalma (t1) sürelerini de kondansatörlerin dolma ve boşalma süreleri belirler. C1 kondansatörü Rc1 üzerinden, C2 kondansatörü Rc2 üzerinden dolmuş ve boşalmış olmaktadır.