NUTUK (Mustafa Kemal ATATÜRK) Kitabının Özeti, Konusu, Tahlili 9. Bölüm

Kitabın Adı : NUTUK

Kitabın Yazarı : Mustafa Kemal ATATÜRK

Düzenleyen : Dr.Tuğrul BAYKENT
9. BÖLÜM: TBMM NİN AÇILMASI VE YENİ DEVLETİN ÖRGÜTLENİŞİ : (Ana metin, s.: 49-50; 71; 66)

Efendiler, açılışının ilk günlerinde Meclis'e, Türkiye'nin izlemesi gereken siyasal ilke konusundaki görüşlerimi sundum. Bilindiği gibi Osmanlılar döneminde türlü siyasal yollar izlenmişti ve izlenmekteydi. Ben, bu yollardan hiçbirinin yeni Türkiye devletinin izleyeceği yol olamayacağı kanısına varmıştım. Osmanlı Padişahları hem Avrupa'yı, hem İslam dünyasını buyruğu ve yönetimi altına almak amacını güttü. Değişik ulusları ortak ve genel bir ad altında toplayarak eşit hak ve koşullar içinde tutup güçlü bir devlet kurmak, parlak ve çekici bir siyasal görüştür. Ama aldatıcıdır. Dahası, ulaşılamayacak bir amaçtır. Bu, yüzyılların çok acı ve kanlı olaylarla ortaya koyduğu bir gerçektir. İslamcılık ve Turancılık siyasetinin başarı kazandığı tarihte görülebilmiş değildir. Bizim açık ve uygulanabilir gördüğümüz siyasal yol, ulusal siyaset' tir: Ulusal sınırlarımız içinde, her şeyden önce kendi gücümüze dayanarak varlığımızı korumak; 19 20 ulus ve ülkenin gerçek mutluluk ve bayındırlığına çalışmak; gelişigüzel ve ulaşılamayacak istekler ardında ulusu uğraştırıp zarara sokmamak; uygar dünyadan uygar ve insanca davranış, karşılıklı dostluk beklemek.

Efendiler, hükümet kurma konusunda da tutulması gerekli yol, Osmanlı devletinin ve halifeliğin yıkıldığını kabul edip, yeni temellere dayalı yeni bir devlet kurmaktı. Ama durumu olduğu gibi söylemek, amacın büsbütün yitirilmesine yol açabilirdi. Çünkü genel düşünce ve eğilim, henüz halife-padişahın özürlü olduğu yolundaydı. Meclis'te hemen halife-sultan makamıyla bağlantı kurma ve İstanbul hükümeti ile uzlaşma akımı başlamıştı. Hükümet kurulması konusunda bunları göz önünde tutmakla birlikte, asıl amacı koruyan önerimi yazılı olarak Meclis'e sundum.

Kısa bir tartışma sonunda kabul edilen bu önergeye bakıldığında, temel ilkelerin şöylece yer aldığı görülür:
1- Hükümet kurmak zorunludur.
2- Geçici bir devlet başkanı ya da Padişah vekili ortaya çıkarmak uygun değildir.
3- Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin üstünde bir güç yoktur.
 Not: Halife-padişah, baskı ve zorlamadan kurtulduğu zaman, Meclis'in düzenleyeceği yasal ilkeler içindeki yerini alır.

Efendiler, bu ilkelere dayalı bir hükümetin niteliği kolaylıkla anlaşılabilir: bu, ulusal egemenlik temeline dayalı olan halk hükümetidir; cumhuriyettir. Zaman geçtikçe bu ilkelerin neleri kapsadığı anlaşılmaya başladı. İşte o zaman tartışmalar ve olaylar birbirini izledi.

Meclis, bu açıklamalarımı ve önerimi yaptıktan sonra beni başkanlığa seçmekle, bana olan genel güvenini gösterdi. Ayrıca kısa süre içinde Vatan Hainliği Yasasıyla İstiklal Mahkemeleri yasasını çıkararak, devrimlerin doğal gereklerini yapmaya koyuldu.

Efendiler, bütün grupların ve Meclis üyelerinin çoğunun bu iki ilke üzerinde birleşmelerini sağladım. Ama ikinci noktayı anlamlı bulanlar oldu. Bunlar, düşüncelerini açığa vurmamakla birlikte, bu noktadaki anlam ve amacın gerçekleşmemesi için hemen işe koyulmakta gecikmediler.

Erzurum milletvekili Hoca Raif Efendi ve kimi arkadaşları örgütümüzün Erzurum Merkez Kurulu'nun adını "Muhafaza-i Mukaddesat", yani Kutsal Değerlerin Korunması derneği olarak değiştirmeye kalkıştılar. Ben bunu öğrenince hemen Doğu Cephesi Komutanı Kâzım Karabekir Paşa'nın dikkatini çektim ve adı geçenleri bu tür girişimlerden vazgeçirmesini rica ettim.

Meclis, açıldıktan dört ay sonra, "Büyük Millet Meclisi'nin Kuruluş ve Niteliğine İlişkin Yasa" başlıklı bir tasarı hazırladı. Tasarı, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni olağan dışı koşulların ürünü, dolayısıyla geçici sayıyordu. Kimi Meclis üyeleri daha da ileri giderek, Meclis'in yetki ve görevlerini belirten birinci maddeye "Halifelik ve padişahlığın kurtulmasına.. değin" yolunda açıklık getirilmesini istiyorlardı. 'Halife ve Padişah vardır ve var olacaktır. Bu makam işler duruma getirilinceye kadar, Ankara'ya toplanmış olan bir takım kişiler, geçici önlemlerle çalışacaklardır' demek istiyorlardı.

Buna karşı olan görüşte ise açıklık yoktu. "Padişahlık ulusa geçmiştir; Padişahlık kalmamıştır. Halifelik de Padişahlık demektir; böyle olunca onun da varlığının bir anlamı yoktur" diye apaçık konuşulamıyordu.

Otuz yedi gün süren tartışmalar sonunda, 25 Eylül 1920 günü, bir gizli oturumda bu konuda kimi açıklamalar yapmayı yararlı gördüm ve başlıca şu düşünceleri belirttim: Türk ulusunun ve onun biricik temsilcisi olan yüce Meclis'in, yurt ve ulusun bağımsızlığını, yaşamını güvenceye almaya çalışırken, halifelik ve padişahlıkla bu denli çok ilgilenmesi sakıncalıdır. Eğer amaç bugünkü halife ve padişaha bağlılığı dile getirmek ise, bu kişi haindir; düşmanların, yurt ve ulusa kötülük yapmak için kullandıkları araçtır. Öyleyse O'nu yerinden indirip hemen başkasını seçeriz demek istiyorsanız, bugünkü halife ve padişah haklarından vazgeçmeyerek bildiğiniz çalışmalarını sürdürebilir; o zaman ulus ve yüce Meclis, asıl amacını unutup halifeler sorunuyla mı uğraşacak? Ali ve Muaviye çağını mı yaşayacağız? Kısacası bu sorun geniş, ince ve önemlidir; çözümü bugünün işlerinden değildir."