Doğru Akım (DA, DC) Motor Çeşitleri ve Bağlantı Şekilleri Nelerdir? Kompunt Motorlar

Doğru Akım Motor Çeşitleri ve Bağlantı Şekilleri

Doğru akım motorları endüvi ve endüktör sargılarının bağlantı şekillerine üç çeşittir:

1- Şönt motorlar için tıklayınız...

2- Seri motorlar için tıklayınız...

3- Kompunt Motorlar :

Uyartım sargısı endüviye hem seri hem de paralel bağlanan motorlara kompunt motor (bileşke alanlı) denir.

Kompunt motorların seri ve şönt sargı olmak üzere iki uyartım sargısı vardır.

Seri sargı endüviye seri bağlı olup şönt alanı kuvvetlendirecek (eklemeli) veya zayıflatacak (çıkarmalı) yönde çalışır.

Kompunt motorlar yapılış bakımından şönt ve seri motorların birleşmesinden meydana gelir.

Kompunt motor başlangıçta n gibi bir devir sayısına sahiptir. Çünkü motorda bulunan şönt sargı, küçük de olsa bir akım çeker ve bir Ø manyetik akısı oluşur.

Bağlantı şekillerine göre ;

1- Ters kompunt
2- Eklemeli kompunt gibi çeşitleri vardır.

Ters kompunt motorda yükselen veya hiç değişmeyen devir sayısı elde edilebilir.

Eklemeli kompunt motorda devir sayıları sabit değildir.

Eklemeli kompunt motorda yol alma momenti oldukça yüksektir.

Buna karşın ters kompunt motorda yol alma momenti düşüktür.

Kompunt Motorun Kullanıldığı Yerler : 

Eklemeli kompunt motorlar, seri motora benzer bir özellik gösterir. Bu nedenle seri motorun kullanıldığı yerlerde kullanılabilmektedir. Özellikle vinç, asansör ve hadde makinelerinde yaygın olarak kullanılır.

Ters kompunt motorlar ise fazla yol alma momenti istemeyen fakat yük ile devir sayısının değişmemesi gereken sinema makinelerinde, televizyon anten yönlendiricilerinde, dokuma tezgâhlarında ve buna benzer uygulamalarda kullanılır.


1- Şönt motorlar için tıklayınız...

2- Seri motorlar için tıklayınız...

Doğru Akım (DA, DC) Motor Çeşitleri ve Bağlantı Şekilleri Nelerdir? Seri Motorlar

Doğru Akım Motor Çeşitleri ve Bağlantı Şekilleri

Doğru akım motorları endüvi ve endüktör sargılarının bağlantı şekillerine üç çeşittir:

1- Şönt motorlar için tıklayınız...

2- Seri motorlar

3- Kompunt motorlar için tıklayınız...

2- Seri Motorlar :

Uyartım sargısı ile endüvi sargısının birbirine seri olarak bağlandığı doğru akım motoru çeşididir.

Motor yüklendikçe devir sayısı hızla düşer. Bunun nedeni yük akımının aynı zamanda uyartım akımı olmasıdır.

Akım arttığında manyetik akı (Ø) da artacaktır ve E=K.Ø.n formülüne göre manyetik akı arttığında devir sayısı düşecektir.

Seri motorun yol alma momenti oldukça yüksektir, bu nedenle yol alma anında yüksek moment istenilen yerlerde kullanılır.

Motor boşta çalıştığında Ø değeri oldukça küçük bir değer alır. Dolayısıyla devir sayısı tehlikeli bir şekilde yükselebilir. Bu yüzden seri motor boşta (yüksüz) çalıştırılmamalıdır. Çalışma yerine ya dişli ile veya direkt olarak bağlanmalıdır. Kayış veya zincirle hiçbir zaman bağlantı yapılmamalıdır.

A-B: Endüvi sargı uçları 

E-F: Uyartım(kutup) sargı uçları

G-H: Yardımcı kutup sargı uçlarını belirtir.

Motorlarda yardımcı kutup varsa endüvinin B ucu ile yardımcı kutbun G ucu makine içerisinde birleştirilip klemens tablosuna H ucu çıkartılır.

Çok küçük seri motorlara, yol almada endüvi akımı fazla yükselmediğinden ve şebeke için bir sakıncası olmadığından doğrudan doğruya dirençsiz yol verilebilir.

Seri Motorların Kullanıldığı Yerler: 

Seri motor, kalkınma momentleri çok yüksek olduğundan tren, tramvay, vinç ve asansör, kesici ve ayırıcı açma kapama işlerinde kullanılır. Seri motorlar taşıt araçlarında frenleme için dinamo olarak da kullanılmaktadır.

1- Şönt motorlar için tıklayınız...

3- Kompunt motorlar için tıklayınız...  

Doğru Akım (DA, DC) Motor Çeşitleri ve Bağlantı Şekilleri Nelerdir? Şönt Motorlar

Doğru Akım Motor Çeşitleri ve Bağlantı Şekilleri

Doğru akım motorları endüvi ve endüktör sargılarının bağlantı şekillerine üç çeşittir:

1- Şönt motorlar,

2- Seri motorlar için tıklayınız...

3- Kompunt motorlar için tıklayınız...

1- Şönt Motorlar :

Uyartım sargısının endüvi sargısına paralel bağlandığı doğru akım motorlarıdır.

Şönt motorun devir sayısı yük ile çok fazla değişmez, bu nedenle devir sayıları hemen hemen sabit kabul edilir.

Motorun devir sayısı kaynak gerilimi veya endüvi akımı ile kontrol edilebilir. Yol alma anındaki momentleri düşüktür, bu bakımdan aşırı yüklerde kolay yol almazlar.
Motor boşta çalışırken devir sayısı normal değerdedir. Motor boşta çalışırken endüvi sargılarından geçen akım seri motorda olduğu gibi, tehlikeli değerlere çıkmayıp normal değerinde kalır. Ancak uyartım devresindeki kopukluk devir sayısının tehlikeli değerler almasına neden olabilir, bu da özel tertiplerle önlenir. Motorun maksimum verimde çalışması için motorun sabit kayıplarının endüvi kayıplarına eşit olması gerekir. Motorun üreteceği moment endüvi akımıyla doğru orantılı olarak artar.

A-B: Endüvi sargı uçları 

C-D: Uyartım (kutup) sargı uçları

G-H: Yardımcı kutup sargı uçlarını belirtir.

Motorlarda yardımcı kutup varsa endüvinin B ucu ile yardımcı kutbun G ucu makine içerisinde birleştirilip klemens tablosuna H ucu çıkartılır.

Motora yol vermek için kullanılan yol verme direnci (yol verme reostası) L, M, R uçları ile belirtilir.

L ucu şebekeye, M ucu uyartım sargısının C ucuna, R ucu endüvinin A ucuna bağlanır.

Şöt Motorun Kullanıldığı Yerler: 

Sabit devir sayısı istenen uygulamalarda kullanılır. Vantilatör, aspiratör, tulumbalar, kâğıt fabrikaları, dokuma tezgâhları, gemi pervaneleri, matbaa makineleri ve asansörler bu motorun kullanım alanlarıdır.
2- Seri motorlar için tıklayınız...

3- Kompunt motorlar için tıklayınız...