Şalt sahası; güç trafoları, baraları ve diğer bütünleşik elemanları ile elektrik üretim, iletim ve dağıtımın yapıldığı tesislerdir. Şalt sahalarında trafolar aracılığıyla elektrik alçaltılıp veya yükseltilerek istenilen iletim seviyesine getirilir aynı zamanda bunun dışında da önemli fonksiyonları gerçekleştirilir. Kısaca elektrik enerjisini toplamaya veya dağıtmaya yarayan birimlerdir.
Yüksek Gerilimde Şalt Sahalarında Oluşan Arklar Videosu
Şalt Sahası Elemanları Nelerdir?
Şalt sahalarında bulunan başlıca donanımlar; güç trafosu, bara düzeneği, ölçü aletleri, kontrol ekipmanları, anahtarlama elemanlarıdır. Büyük şalt sahalarında olası kısa devreveya meydana gelen aşırı akımlara müdahale edilmesi için devre kesiciler kullanılır. Küçük şalt sahalarında ise recloser devre kesiciler veya koruma amacıyla dağıtım ağlarında sigortalar kullanılır. Şalt sahalarında genellikle jeneratör bulundurulmaz. Hemen yakınlarında başka trafo merkezleri bulundurur. Şalt sahaların diğer tehçizatlara örnek olarak kapasitöler, voltaj regülatörleri de verilebilir.
Şalt sahaları yeraltına, çitle çevrili muhafazalı açık havada ya da özel amaçlı tasarlanmış binalarında bulunabilir. Yüksek katlı binalarda yapılış amacı itibariyle bir şalt sahası olabilir. Kapalı şalt sahaları genellikle kentsel alanlarda trafolardan gelen gürültüyü azaltmak, şalt elemanlarını korumak ve kötü iklim koşulları nedeniyle kullanılabilir.
4. Gerilimin Trafolar İçin Ölçümü, 5. İzolatörler, 6. Kesiciler,
7. Akım Transformatörü, 8. Yıldırım Parafudru, 9. Ana Trafo,
10. Kontrol Binası, 11. Güvenlik Çitleri, 12. İkincil İletim Hattı
Trafo Şalt Sahası ve Donanımı
Şalt sahası üniteleri gerilimlerin büyüklüğü sebebiyle açık sahaya yerleştirilir.
Şalt salonu üniteleri ise kapalı yerlere monte edilir. Ancak bazen de açık sahaya tesis
edilir.
Büyük açık hava tipi şalt sahaları ve şalt salonları üç ayrı şekilde tesis edilir:
1- Cihaz tipi şalt sahası
2- Kiriş tipi şalt sahası
3- Toprak üstü şalt sahası
Her üç tip şalt sahasında da çok ağır olan transformatörler beton üzerindeki
raylar üzerine, yağlı kesiciler ise betonarme kaideler üzerine yerleştirilir.
1- Cihaz tipi şalt sahaları
Arazinin düz olmadığı yerlerde tesis edilir. Ölçü transformatörleri gibi hafif
olan cihazlar çelik çerçeveler üzerine yerleştirilir. Baralar A tipi demir direklere tespit
edilen gergi tipi zincir izolâtörler arasına gergin bir şekilde yerleştirilir. Tesisin kuruluş
maliyeti ucuzdur.
2- Kiriş tipi şalt sahası
Bu tip şalt sahaları yatay ve dikey monte edilen kafes kirişlerden yapılır.
Baralar gerilmiş şekilde tutturulan zincir izolâtörler veya mesnet tipi izolâtörler
yardımı ile kirişler arasına gergin bir şekilde monte edilir. Ayırıcılar ve diğer hafif gereçler
kirişler üzerine tutturulur. Kiriş tipi şalt sahaları cihaz tipi şalt sahalarına göre
daha pahalı tesis edilir. Ancak daha sağlam ve küçük sahaya tesis edilir.
3- Toprak üstü tipi şalt sahası
Bu tip şalt sahalarında üniteler beton sütunlar üzerine yerleştirilir. Baralar beton
kaideler üzerine monte edilen pilonlardaki zincir izolâtörler arasına gergin bir şekilde yerleştirilir. Tesisin yere olan yüksekliği fazla olmadığı için maliyeti ucuzdur.
Ancak bu tip şalt sahası için geniş ve düz bir saha gereklidir. Toprak üstü tipi şalt
sahaları gevşek zemin toprak kayması ve deprem kuşağı olan yerler için uygun değildir.
Trafo şalt sahalarının başlıca donanımları ise şunlardır:
• Güç trafosu
• Kumanda şalterleri
• Bara düzeneği
• Ölçü aletleri
• Koruma elemanları
Güç trafosu:
Şalt sahalarının en önemli elemanıdır. Alçaltıcı veya yükseltici özellikte olan trafolardır.
Şalt sahalarının tipine göre en uygun şekilde sabitlenir. Saha içerisinde acil
durumlarda müdahalesi kolay olacak en uygun yere yerleştirilir.
Kumanda şalterleri:
Trafoyu devreye alıp çıkartmaya yarayan şalterlerdir. Bunlar ayırıcı ve kesicilerdir.
Trafonun çalıştırılmasını veya devre dışı bırakılmasını sağlar.
Bara düzeneği:
Şalt sahalarına giren gerilim hatları ile trafo arasında düzgün ve emniyetli bağlantı
yapmak için kullanılan bakırlama şeklindeki elemanlardır. Ayrıca alüminyum iletkenlerden
yapılanlarda vardır.
Ölçü aletleri:
Şalt sahalarına ait akım, gerilim,frekans, güç gibi değerleri ölçen ve gösteren aletlerdir.
Harcanan elektrik enerjisini ölçmek için elektrik sayaçları kullanılır. Ayrıca orta ve
yüksek gerilimde ölçme yapabilmek için kullanılan akım ve gerilim trafoları vardır.
