Elmas ve Pırlanta Ölçümünde Kullanılan Karat Nedir? Ölçü Birimi Olarak Nasıl Bulunmuştur?

Keçiboynuzunun çekirdeği bozulmaz ve ağırlığı değişmez.

Bu nedenle eskiler  değerli madenlerin ölçümünde ağırlık birimi olarak kullanmışlardır.

Osmanlı ve Arap dünyasında bu keçiboynuzu çekirdekleri ölçü birimi olarak kullanılıyordu.

Değerli taşlar ve özellikle elmas için kullanılan metrik bir birim olan karatın yaklaşık olarak M.Ö 500’de Ortadoğu’da mücevher işi ile uğraşan uzmanlar tarafından kullanılmaya başlandığı kabul edilmektedir.

1 karat 1 keçiboynuzu çekirdeğinin ağırlığına eşittir.

Elmas için bir ağırlık ölçüsü birimi olan karat, 200 mg dır. 

Bir başka deyişle 1 gramın 1/5 idir. 

Ya da 0.2 grama eşittir.

Dirhem Ağırlık Birimi Kaç Gramdır? Eskiden Bu Ağırlık Birimini Nereden Bulunmuştur?

Keçiboynuzunun çekirdeği bozulmaz ve ağırlığı değişmez. Bu nedenle eskiler  değerli madenlerin ölçümünde ağırlık birimi olarak kullanmışlardır.

Osmanlı ve Arap dünyasında bu keçiboynuzu çekirdekleri ölçü birimi olarak kullanılıyordu.

1 keçiboynuzu ağacının çekirdeğinin ağırlığı; ağırlık ölçüsü birimi olarak 200 mg dır. 

Bir başka deyişle 1 gramın 1/5 idir. 

Ya da 0,2 grama eşittir.

Keçiboynuzu çekirdeğinin 16 tanesi 1 dirhem, yani yaklaşık 3,2 gram ediyor.

“İki dirhem bir çekirdek” deyimindeki çekirdek de keçiboynuzu çekirdeği. 16 keçiboynuzu çekirdeği bir dirhem olarak adlandırılıyordu.

Ayrıca şık giyimli insanlara bu sözün söylenmesi de hoş bir iltifat. Eski altın paraların ağırlığı 2 dirhem 1 çekirdeğe tekabül edermiş yani şık giyimli kimseye bir nevi altın yakıştırmasıdır.

Dahlender Sargılı Motora Zaman Röleli Otomatik Yol Verme Kumanda ve Güç Devresi Amerikan Normu Şeması

Devrenin Çalışması:

Bu devrede start butonuna basıldığında devre önce düşük devirle çalışır. Zaman rölesinin ayarlandığı süre sonunda motor otomatik olarak yüksek devirli çalışmaya başlar.

Devreye dikkatli bakıldığında asenkron motorun yıldız üçgen çalışma devresine benzediği görülecektir.

Start butonuna basıldığında önce M kontaktörü, zaman rölesi ve DD kontaktörü beraber çalışır. Motor düşük devirli olarak yol almaya başlar.

Zaman rölesinin ayarlandığı süre sonunda zaman rölesi ve DD kontaktörünün enerjisi kesilir. YD kontaktörü ve K kontaktörü enerjilenerek çalışır. Motor yüksek devirli olarak yol almaya başlar.

Stop butonuna basıldığında motorun çalışması durur.

Dahlender Bağlantılı Motor Kontaktörlü Kumanda ve Güç Devresi Alman Normu ve Amerikan Normu

Amerikan normu

Devrenin Çalışması:

Bu şemaya göre; C1 kontaktörü motorun düĢük hız gücüne göre C2-C3 kontaktörleri motorun yüksek hız gücüne göre seçilmelidir.

C3 kontaktörü C2 kontaktöründen bir küçük boy olabilir. 

e1 termiği düĢük hızdaki anma akım değerine, e2 termiği, yüksek hızdaki anma akım değerine ayarlanmalıdır. Termik akım ayar değeri, anma akımının 1,2 katına kadar artırılabilir.

b1 butonuna basılırsa C 1 kontaktörü enerjilenerek e 1 termik rölesi üzerinden motor klemensindeki 1U-1V-1W uçlarına enerji verir. Böylece motor düşük devirli çalışmaya başlar.

Elektriksel kilitlemeli olduğundan yüksek devire geçirmek için önce stop butonuna basılarak motor durdurulur. 

b2 butonuna basıldığında ise C2 kontaktörü enerjilenerek e2 termik rölesi üzerinden motor klemensindeki 2U-2V-2W uçlarına enerji verir. 

C3 kontaktörüde, C2 ile birlikte enerjilenerek motor klemensindeki 1U-1V-1W uçlarını
köprü yapar. Böylece motor yüksek devirli çalışmaya başlar. Durdurmak için b0 (stop)
butonuna basılır.

Hiçbir zaman C1 (düşük devir) ve C2 (yüksek devir) kontaktörleri aynı anda
çalışmamalıdır. Aksi hâlde güç devresinde 3 faz birbiri ile çakışır. Yani kısa devre tehlikesi doğurabilir. İki kontaktörün aynı anda çalışmaması için elektriksel kilitleme yapılır. Bunu kontaktör bobinlerinin önüne diğerinin kapalı kontağını seri bağlayarak yaparız.

Dahlender Sargılı Motorun Tanımı Nedir? Dahlender Motor Klemens Bağlantısı Nasıldır?

Eğer bir sargıdan birbirinin katı iki değişik kutup sayısı elde edilecek bir bağlantı yapılmışsa bu bağlantıya “Dahlander bağlantı” denir.

Dahlender sargı yapılmış motorlara da “Dahlander motorlar” denir.

Dahlander bağlantıda sargı, küçük devir sayısı için yani büyük kutup sayısına göre tasarlanır.
Her faz sargısının orta uçları bulunur.

Faz sargıları giriş uçları 1U-1V-1W,

orta uçlar 2U-2V-2W ile işaretlenir.

Klemens tablosuna bu 6 uç çıkarılır.

Dahlander bağlantıda, şekildeki gibi motorun her iki hızdaki dönüş yönü aynı olmalıdır. Aynı dönüş yönünü elde edebilmek ve klemens tablosunda 2U-2V-2W uçlarını aynı sırada bağlayabilmek için faz grupları orta uçları işaretlerinde, iki fazda değişiklik yapılmalıdır. 

Örneğin, 1U birinci fazın orta ucu 2U yerine 2W, 1 W üçüncü fazın orta ucu 2W yerine 2U gibi… 

Dahlander sargılı motorlar, tam kalıp sargılıdır. Yarım kalıp sargılı uygulamada, küçük kutup sayılı (yüksek hızlı) çalışmada, kuvvetli harmonikler meydana gelmekte ve bu kuvvetli harmonikler, motorun yol almasına kötü etki yapmaktadır. Onun için yarım kalıp sargı uygulaması kullanılmamaktadır.

3 Fazlı Asenkron Motorun Devir Sayısına Etkileyen Faktörler Nelerdir?

3 Fazlı asenkron motorun devir sayısına ait formüller incelendiğinde asenkron motorun devir sayısının şebeke frekansına ve kutup sayısına bağlı olduğu görülür.

Asenkron motorlarda döner alanın devir sayısı;

ns = 60 . f  devir / dakika 

           P

Şu hâlde asenkron motorun devir sayısını değiştirilebilmek için stator sargılarının kutup sayısını ve şebeke frekansın değiştirmemiz gerekir. 

Buna göre asenkron motorlarda devir ayarı aşağıdaki yöntemlerle yapılır. 

1- Kutup sayısını değiştirerek devir sayısı ayarı: 

    a- Statora iki ayrı kutup sayılı sargı yerleştirerek devir ayarı 

    b- Statora bir sargı yerleştirerek (Dahlender sargılı-PAM sargılı) devir ayarı 

2- Şebeke frekansın değiştirerek devir ayarı 

3- Dişli sistemleri (redüktör) kullanarak devir ayarı

3 Fazlı Asenkron Motorun Döner Manyetik Alan ve Rotor Devir Sayısının Formülleri Nelerdir? Örnek Problem

Asenkron motorların endüstride kullanılan diğer elektrik motorlarına göre birçok üstünlüğünün olması yanında devir sayısının ayarının kısıtlı olması gibi bir dezavantajı vardır. Formüller aşağıdaki gibidir.

Asenkron motorlarda döner alanın devir sayısı;

ns = 60 . f  devir / dakika 

           P

Rotor devir sayısıda;

nr = 60. f . (1 - s) devir / dakika  formülleri ile bulunur. 

               P

Formülde: 

f: Şebeke frekansı (ülkemizde 50 hz.dir) 

2p: Kutup sayısı 

p: Çift kutup sayısı 

ns: Asenkron hız veya döner alan hızı (d/dk..) 

nr: Rotor hızı veya milin devir sayısı (d/dk..) 

s: Kayma senkron hız ile rotor hızı arasındaki fark

Örnek: 

Kutup sayısı 2p = 4 olan bir 3 fazlı asenkron motorun döner manyetik alan devir sayısı kaç devir/dakikadır?  f = 50 Hz.  alınız.

Cevap:

2p = 4 ise p= 2 alınır.

ns = 60 . f  = 60 . 50 = 3000 = 1500 devir / dakika 

           P              2            2