Elektrik Elektronikte Kullanılan İletkenler, Özellikleri ve İletkenlik Sıralaması

İyi iletkenlerin özdirençleri küçük, öziletkenlik katsayıları yüksek olmalıdır. Tabloda görüldüğü gibi bu durumda en iyi iletken gümüştür. İyi iletken olarak gümüş pahalı olduğu için daha çok bakır kullanılır.

Gümüş

Saf gümüş, beyaz parlak renkte ve yumuşaktır. Elektrik akımını en iyi ileten gereç olmasına rağmen pahalı olması nedeniyle iletken tel olarak kullanılmaz. Ölçü aletleri, kontaktör ve şalterlerin kontak kısımlarının yapımında kullanılır. Öz direnci 0,016 mm²/m, özgül ağırlığı 10,5 kg/dm³, ergime derecesi 961 °C’dir.

Bakır

Kırmızı renkte olan bakır, kolayca bükülür, çok ince tel ve levha hâline getirilebilir. Öz direnci 0,0178 mm²/m (1/56), özgül ağırlığı 8,93 kg/dm³, ergime derecesi 1083 °C’dir. Elektrikçilikte daha çok % 99,9 saflıkta elektrolitik bakır kullanılır.

Altın

Altın, kimyada Au sembolü ile gösterilen yumuşak, parlak sarı renkte metalik bir elementtir. Altın asitlere karşı dayanıklı olduğu için havadan ve sudan etkilenmez. Bu yüzden hiçbir zaman paslanmaz, kararmaz ve donuklaşmaz. Bu özelliğinden dolayı genellikle iletkenlerin oksitlenmemesi için kaplama amaçlı kullanılır. Çok iyi bir iletken olduğu ile ilgili yanlış bir kanı vardır. Pahalı olduğu için iletken olarak kullanılmaz.

Alüminyum 

Gümüş beyazı, mavimtrak renkte yumuşak bir metal olan alüminyum, daha çok orta ve yüksek gerilim hatlarında içerisine çelik tel konarak kullanılır. Öz direnci 0,028 mm²/m (1/35), özgül ağırlığı 2,7 kg/dm³, ergime derecesi 658 °C’dir.

Demir

Parlak gri renkte yumuşak bir metaldir. Elektrik makinalarının gövde kısmının yapımında kullanılır. İçerisinde bulunan karbonun miktarına göre font (dökme demir), yumuşak demir ve çelik isimlerini alır. Öz direnci 0,1 mm²/m, özgül ağırlığı 7,86 kg/dm³, ergime derecesi 1526 °C’dir.

Platin

Parlak beyaz renkli yumuşak bir metaldir ve havada oksitlenmez. Elektrot, kontak, direnç ve paratoner uçları yapımında kullanılır.

Kurşun

Gri, mavimtrak renkte ve mekaniki direnci az olan kurşun, pillerde elektrot olarak; akümülatör plakalarında, yer altı kablolarında ve lehim yapımında kullanılır.

Kalay

Beyaz, sarımtrak renkte ve yumuşak olan kalay, sigorta buşonlarının ergiyen tellerinde, akümülatör plakalarında, çıplak iletkenlerin kaplanmasında, kondansatör levhalarının yapımında, ağaç direklerin emprenye edilmesinde ve lehim yapımında kullanılır.

Çinko

Beyaz, mavimtrak renkte mekaniki direnci az ve yumuşak olan çinko, havadan ve sudan etkilenmez. 100-125 °C de ısıtılarak işlenir. Direnç yapımında, pillerde negatif elektrot olarak; ölçü aletlerinde, çinko klorür eriyiği olarak ağaç direklerin emprenye edilmesinde kullanılır.

Krom

Gümüş beyazı renginde sert ve parlak bir metaldir. Oksitlenmediği ve mıknatıstan etkilenmediği için direnç yapımında ve maden kaplamacılığında kullanılır.

Kadmiyum

Gümüşi mavimtrak renktedir ve kurşun ile birleştirilerek yumuşak lehim yapımında kullanılır.

Molibden 

Korozyona ve ısıya dayanıklı sert bir metaldir. Lambalarda flaman taşıyıcı olarak kullanılır. Cama kaynak edilebilir. Özgül ağırlığı 10,2 kg/dm³, ergime derecesi 2610 °C’dir.

Tungsten

Korozyona dayanıklı sert bir metal olan tungsten, 3410 °C gibi yüksek ergime derecesi nedeniyle lamba flamanı, direnç tefi yapımında, elektrik fırınlarında kullanılır.

Wolfram

Çelik rengindedir. 3500 °C gibi yüksek bir ergime derecesine sahip olduğundan lamba flamanlarının yapımında kullanılır.

Su

Saf su yalıtkandır. Su içersine asit-metal tuzları katılarak iletken hâle getirilebilir. Akümülatör, pil ve galvano banyolarında elektrolit olarak kullanılır (nehir şebekesindeki su, içerisindeki tuz, mineral vb. maddeler nedeniyle iletken olarak kabul edilebilir.).

Vaviyen Anahtar Lamba Tesisatı Açık ve Kapalı Şeması Konu Anlatımı

Vaviyen anahtar tesisatının kapalı devresinde; kullanılan malzemelerin sembolleri, kullanılan iletkenin kesiti ve cinsi, kullanılan boru tipi ve çapı, boru içinden geçen iletken sayıları, sigortanın amper değerleri gibi bilgiler bulunur. Kapalı devre kablo bağlantılarını göstermez. Boruların içinden bazı yerlerde 2 kablo, bazı yerlerde 3 kablo geçtiğine dikkat ediniz.

Vaviyen anahtar tesisatı açık devresinde, tesisatın kablo bağlantıları gösterilir. Vaviyen anahtarda 3 tane uç bulunur.  Devrede 2 tane vaviyen anahtar bulunur. Devrede sigortadan gelen faz birinci vaviyen anahtarın ortak ucuna bağlanır. İkinci vaviyen anahtarın ortak ucu lambaya bağlanır. Vaviyen anahtarların diğer iki uçları birbirine bağlanır. Lambanının diğer ucuna nötr bağlanır. Vaviyen anahtar uçları karıştırılırsa tesisat düzgün çalışmaz. Sigorta ve vaviyen anahtara kesinlikle nötr bağlanmamalıdır.

Vaviyen anahtar tesisatının bu açık devresinde aslında çok da zor bir bağlantı olmadığı görülmektedir.

Devrenin Çalışma Prensibi 

Devrede kullanılan vaviyen anahtarlar iki ayrı yerden bir lamba veya lamba gurubunu ayrı olarak yakılmasını ve söndürülmesini sağlar. Vaviyen anahtar tesisatları daha çok dubleks dairelerde merdivenin iki ucunda, uzun koridoru olan hastane ve bunlara benzer yerlerde iki farklı yerden bir lamba veya lamba gurubunun yakıp söndürülmesi istenen yerlerde kullanılırlar. Koridorun bir ucundaki kişi vaviyen anahtar ile yaktığı lambaları koridorun diğer ucuna gittiğinde diğer vaviyen anahtar ile kapatabilir. Vaviyen anahtar görüntü olarak adianahtara benzer. Fakat adi anahtarın 2 bağlantı ucu varken vaviyen anahtarın 3 bağlantı ucu bulunur.

Ayrıca sigortanın akım değerinden fazla bir akım çekildiğinde veya kısa devre olduğunda sigorta atar ve devrenin enerjisini keser.

Devrede Kullanılan Elemanlar 

*2 adet vaviyen anahtar (sıva üstü veya sıva altı)
*1 adet duy (duvar veya davan tipi)
*1 adet lamba (akkor telli, LED veya tasarruflu kompakt fluoresant)
*Klemens (1,5‟lik)
*1 adet sigorta 10A W-otomat
*Yeterince iletken tel (1,5 NYA)
*1 adet elektrik bandı

Adi anahtar lamba tesisatı için tıklayınız...

Adi anahtar lamba, priz tesisatı için tıklayınız...

Komütatör anahtar lamba tesisatı için tıklayınız...

Komütatör Anahtar Lamba Tesisatı Açık ve Kapalı Şeması Konu Anlatımı

Komütatör anahtar tesisatının kapalı devresinde; kullanılan malzemelerin sembolleri, kullanılan iletkenin kesiti ve cinsi, kullanılan boru tipi ve çapı, boru içinden geçen iletken sayıları, sigortanın amper değerleri gibi bilgiler bulunur. Kapalı devre kablo bağlantılarını göstermez. Borularıniçinden bazı yerlerde 2 kablo, bazı yerlerde 3 kablo geçtiğine dikkat ediniz.

Komütatör anahtar tesisatı açık devresinde, tesisatın kablo bağlantıları gösterilir. Komütatör anahtarda 3 tane uç bulunur.  Devrede sigortadan gelen faz komütatör anahtarın ortak ucuna bağlanır. Komütatör anahtarın diğer iki ucu lambalara bağlanır. Komütatör anahtar uçları karıştırılırsa tesisat düzgün çalışmaz. Devrede fazın sigorta ve komütatör anahtarın ortak ucuna bağlanmasına dikkat edilmelidir. Sigorta ve komütatör anahtara kesinlikle nötr bağlanmamalıdır.

Devrenin Çalışma Prensibi 

Devrede kullanılan komütatör anahtar 2 adet adi anahtarın yaptığı işi tek anahtar olarak yapar. Komütatör anahtar üzerinde 2 adet düğme bulunur. Bu düğmelere basılarak iki ayrı lamba veya lamba gurubunun ayrı olarak yakılması ve söndürülmesi sağlanır. Komütatör anahtar tesisatları daha çok avizelerde, oda-balkon lambalarında, banyo-tuvalet lambalarında ve bunlara benzer yerlerde tek bir yerden iki farklı lamba veya lamba gurubunun yakıp söndürülmesi istenen yerlerde kullanılırlar. Komütatör anahtar ile, iki adet adi anahtarın yapacağı iş bir adet komütatör anahtar ile yapılmış olur.

Ayrıca sigortanın akım değerinden fazla bir akım çekildiğinde veya kısa devre olduğunda sigorta atar ve devrenin enerjisini keser.

Devrede Kullanılan Elemanlar 

*1 adet komütatör anahtar (sıva üstü veya sıva altı)
*2 adet duy (duvar veya davan tipi)
*2 adet lamba (akkor telli, LED veya tasarruflu kompakt fluoresant)
*Klemens (1,5‟lik)
*1 adet sigorta 10A W-otomat
*Yeterince iletken tel (1,5 NYA)
*1 adet elektrik bandı
<
Adi anahtar lamba tesisatı için tıklayınız...

Adi anahtar lamba, priz tesisatı için tıklayınız...

Vaviyen anahtar lamba tesisatı için tıklayınız...

Adi Anahtar Lamba, Priz Tesisatı Açık ve Kapalı Şeması Konu Anlatımı

Adi anahtar, priz tesisatının kapalı devresinde; kullanılan malzemelerin sembolleri, kullanılan iletkenin kesiti ve cinsi, kullanılan boru tipi ve çapı, boru içinden geçen iletken sayıları, sigortanın amper değerleri gibi bilgiler bulunur. Kapalı devre kablo bağlantılarını göstermez. Borulardan bazı yerlerde 2, bazı yerlerde 3 kablo geçtiğine dikkat ediniz. Ayrıca lamba devresinde 1,5 NV kablo, priz devresinde ise 2,5 NV kablo kullanıldığına dikkat ediniz.

Adi anahtar, priz tesisatı açık devresinde, tesisatın kablo bağlantıları gösterilir. Devrede sigorta, adi anahtar ve lamba birbirine seri bağlıdır, priz ise faz ve nötre paralel bağlıdır. Devrede fazın sigorta ve adi anahtara bağlanmasına dikkat edilmelidir. Sigorta ve adi anahtara kesinlikle nötr bağlanmamalıdır. Priz bağlantısında adi anahtarın kontrol edilmemiş ucundan (sigorta bağlanan uç) ek almaya dikkat ediniz. Adi anahtarın diğer ucuna priz bağlanırsa yanlış olur, adi anahtar kapalı iken prizde faz olur, adi anahtar açık iken prizde faz olmaz. Prizin diğer ucu nötre bağlanır. 

Devrenin Çalışma Prensibi 

Devrede adi anahtara basıldığında kontakları kapanır ve elektrik akımı fazdan sigortaya, sigortadan adi anahtara, adi anahtardan lambaya, lambadan nötre giderek devresini tamamlar ve lamba yanar. Lambayı kapatmak için tekrar adi anahtara basılır ve elektrik enerjisi kesilerek lambanın sönmesi sağlanır. Prizde ise adi anahtar açık iken de kapalı iken de elektrik olmalıdır.

Ayrıca sigortanın akım değerinden fazla bir akım çekildiğinde veya kısa devre olduğunda sigorta atar ve devrenin enerjisini keser.

Devrede Kullanılan Elemanlar 

*1 adet adi anahtar (sıva üstü veya sıva altı)
*1 adet duy (duvar veya tavan tipi)
*1 adet lamba (akkor telli, LED veya tasarruflu kompakt fluoresant)
*1 adet priz (sıva üstü veya sıva altı)
*Klemens (2,5‟lik)
*1 adet sigorta (10A W-Otomat)
*Yeterince iletken tel (1,5 NYA)
*Yeterince iletken tel (2,5 NYA)
*1 adet elektrik bandı

Adi anahtar lamba tesisatı için tıklayınız...

Komütatör lamba tesisatı için tıklayınız...

Vaviyen anahtar lamba tesisatı için tıklayınız....

Adi Anahtar Lamba Tesisatı Açık ve Kapalı Şeması Konu Anlatımı

Adi anahtar tesisatının kapalı devresinde; kullanılan malzemelerin sembolleri, kullanılan iletkenin kesiti ve cinsi, kullanılan boru tipi ve çapı, boru içinden geçen iletken sayıları, sigortanın amper değerleri gibi bilgiler bulunur. Kapalı devre kablo bağlantılarını göstermez.

Adi anahtar tesisatı açık devresinde, tesisatın kablo bağlantıları gösterilir. Devrede sigorta, adi anahtar ve lamba birbirine seri bağlıdır. Devrede fazın sigorta ve adi anahtara bağlanmasına dikkat edilmelidir. Sigorta ve adi anahtara kesinlikle nötr bağlanmamalıdır.

Devrenin Çalışma Prensibi 

Devrede adi anahtara basıldığında kontakları kapanır ve elektrik akımı fazdan sigortaya, sigortadan adi anahtara, adi anahtardan lambaya, lambadan nötre giderek devresini tamamlar ve lamba yanar. Lambayı kapatmak için tekrar adi anahtara basılır ve elektrik enerjisi kesilerek lambanın sönmesi sağlanır.

Ayrıca sigortanın akım değerinden fazla bir akım çekildiğinde veya kısa devre olduğunda sigorta atar ve devrenin enerjisini keser.

Devrede Kullanılan Elemanlar 

*1 adet adi anahtar (sıva üstü veya sıva altı)
*1 adet duy (duvar veya davan tipi)
*1 adet lamba (akkor telli, LED veya tasarruflu kompakt fluoresant)
*Klemens (1,5‟lik)
*1 adet sigorta 10A W-otomat
*Yeterince iletken tel (1,5 NYA)
*1 adet elektrik bandı

Adi anahtar lamba, priz tesisatı için tıklayınız...

Komütatör anahtar lamba tesisatı için tıklayınız...

Vaviyen anahtar lamba tesisatı için tıklayınız...

Giresun Bulancak'ta İlkokulda Öğrenciler Bisiklet Kullanarak Elektrik Enerjisi Üretiyor

Giresun'da öğrencilerin okul koridorunda koşup oynamasından yola çıkılarak uygulanan projeyle, çocuklar zemine sabitlenen bisikletlerde pedal çevirerek LED lambalar için elektrik üretilmesini sağlıyor.

Bulancak ilçesindeki Cumhuriyet İlkokulunda "Elektrik Üretiyorum, Ülkemi Seviyorum" projesi kapsamında ikinci kattaki koridora, tekerleklerindeki dinamo vasıtasıyla elektrik üretilen 5 bisiklet yerleştirildi.

Teneffüste bisikletlere binerek pedal çeviren öğrenciler, hem spor yapıyor hem de okuldaki LED lambaları aydınlatacak elektriğin üretilmesine katkıda bulunuyor.

Okul Müdürü Bayram Köksal yaptığı açıklamada, öğrencilerin özellikle yağmurlu havalarda koridorlarda koştuğunu söyledi. "Öğrencilere hem spor yaptırıp hem de onların bu enerjilerini nasıl aktif hale getirebiliriz" düşüncesinden yola çıkarak "Elektrik Üretiyorum, Ülkemi Seviyorum" projesini uygulamaya koyduklarını bildiren Köksal, öğrencilerin bu çalışmadan oldukça memnun kaldığını anlattı.

Öğrencilerin bisiklete binerek ekonomiye de katkıda bulunduğunu ifade eden Köksal, "Proje başladıktan sonra salondaki koşma olayının azaldığını, öğrencilerin enerjilerini harcadıkları için derslerde daha da sakinleştiklerini gördük." dedi.

Projeyi geliştiren İngilizce öğretmeni Cem Mutlu Türkseven ise en büyük amaçlarının öğrencilerdeki hareket enerjisini, elektrik enerjisine çevirmek olduğunu belirtti.

Öğrencilerin "çok büyük enerji patlaması" yaşadığını dile getiren Türkseven, "Sürekli etrafta koşuyorlardı. 'Bir bisiklet koyalım hem çevirsinler hem üretsinler' dedik, bunun için dinamo ve ampul aldık, düzeneği sağladık." diye konuştu.

Türkseven, çocukların düzeneğe ilgi gösterdiğini vurgulayarak, "Şu anda 5 bisiklet var ama bunu 25'e çıkarmak istiyoruz ki tüm katlarda istasyonlar kuralım, öğrencilerimizin hepsi faydalansın." ifadesini kullandı.

Projenin başka amaçları da olduğuna işaret eden Türkseven, "Çocuklar spor yapmış, obeziteyle mücadele etmiş, elektrik tasarrufunu öğrenmiş olacak. Arkadaşları etrafta oyun oynarken onlar elektriklerini ürettiler. Bu sayede en azından 40 ampul okulda yanmayacak." değerlendirmesinde bulundu.

Bilimsel açıdan öğrencilerin elektriğin üretimi hakkında da bilgilendiğini kaydeden Türkseven, "Bir dinamodan nasıl elektrik verildiğini, hareket enerjisinin nasıl elektrik enerjisine çevrildiğini öğrendiler. İleride kendilerini geliştireceklerini düşünüyorum. Hatta bazı öğrenciler tamir yapmaya da başladı, çıkan kabloları takıyorlar. Bu bile çocukların ileride bir şeyler yapacağını gösteriyor." dedi.

Öğrencilerden Şevval Kılıçarslan da "Bisikletle hem spor yapıp hem de elektrik üretiyoruz. Bu proje bana tasarruflu olmayı anlatıyor." şeklinde konuştu.

Yenişafak

LED Lamba, Tasarruflu Ampül (Kompakt Fluoresant), Akkor Telli Lamba Karşılaştırması

Avrupa'da 2012'den beri 60Watt ve üstü ampullerin kullanımı yasaklanmıştır. Günümüzde daha çok elektrik tüketimi daha az olduğu için tasarruflu ampül ( CFL, kompakt fluoresant lamba) ve LED lambalar kullanılmaktadır.

Akkaor telli lambalar piyasada zor bulunsa da fiyatı daha ucuz olduğu için bazı kişiler tarafından hala kullanılmaktadır.

Akkor telli lambalar

Akkor telli lambalar elektriği ışıkla beraber ısıya dönüştürmektedir. Bu nedenle elektriği boşa harcamaktadır ve fazla elektrik tüketimine neden olmaktadır. Akkor telli lambaların bulunması 1800'lü yılların sonlarıdır. Tungusten (wolfram) ince bir telin içinden elektrik akımı geçirilmektedir. Tungusten telde oluşan yüksek ısının oluşturduğu parlaklık ışık kaynağını oluşturmaktadır. Günümüzde dünyada kullanımından hızla vazgeçilmektedir.

*Yüksek elektrik enerjisi tüketimi yapmaktadır. (75-100watt)

*Kullanım ömrü 1000 saattir.

*Dışı camdan yapıldığı için kırılgandır.

*Kullanım esnasında lamba aşırı ısınmaktadır.

*Radyasyon yayılımı yapmamaktadır.

*Sık açma kapama ömrünü az etkiler.

*İçinde zararlı kimyasal madde bulunmaz.

Tasaaruflu Ampül ( CFL, kompakt fluoresant lamba)


Akkor telli lambaların yerini floresan lambalar ve sonrasında ise tasarruflu ampuller diye bilinen kompakt floresan lambalar aldı. Evlerimizde sıklıkla kullandığımız bu lambalar radyasyon yaydığı için yakın mesafelerde ve masa lambası olarak kullanılmamalıdır. Ayrıca içlerinde kimyasal madde bulunduğu için ev, işyeri ortamında kırıldığında kimyasal maddenin ortama yayılma ve zehirlenme riski bulunmaktadır.

*Orta seviye elektrik enerjisi tüketimi yapmaktadır. (18-22watt)

*Kullanım ömrü 8000-10000 saattir.

*Dışı camdan yapıldığı için kırılgandır.

*Kullanım esnasında lamba orta seviyede ısınmaktadır.

*Radyasyon yayılımı yapmaktadır.

*Sık açma kapama ömrünü azaltır.

*İçinde zararlı kimyasal madde bulunur.

LED Lambalar

Yarı iletken teknolojisinin hızla gelişmesi enerji tüketimi çok düşük olan LED’leri ev aydınlatmalarında kullanılabilir duruma getirdi. LED lambalar günümüzde ev, iş yeri, sokak aydınlatması dahil pek çok yerde kullanılmaktadır.

*Az elektrik enerjisi tüketimi yapmaktadır. (8-10watt)

*Kullanım ömrü 30000 saattir.

*Dışı plastikten yapıldığı için çok kırılgan değildir.

*Kullanım esnasında ısı oluşmamaktadır.

*Radyasyon yayılımı yapmamaktadır.

*Sık açma kapama ömrünü azaltmaz.

*İçinde zararlı kimyasal madde bulunmaz.