Aşırı Gerilim Rölesi Bağlanarak Bir Asenkron Motorun Çalıştırılması Devresi

Devrenin Çalışması:

Üç fazlı ani açmalı bir aşırı gerilim kontrol rölesidir.

Üç fazlı kumanda sistemlerinde kompanzasyon panolarında aşırı gerilimden etkilenen kondansatör, elektronik kumanda ve kontrol sistemleri, motor gibi ekipmanların korunmasında kullanılır.

Doğrudan şebekeye bağlanarak cihaz üzerinde yer alan ayar düğmesinden gerilimin üst sınırı ayarlanır.

Şebeke gerilimi ayarlanan değeri aştığında röle ani olarak çeker ve çıkış kontağını kapatır.

Gerilim normale döndüğünde röle kendini resetler ve tekrar çekili konuma döner.

Aşırı gerilim koruması olan cihazlarda gerilim değeri normal değerini % 50 aştığı zaman cihaz ani açma yaparak çıkış rölesini gecikmesiz olarak açar.

Bağlantı Şekli:

Devrede 2 numaralı uca L1 (faz) bağlanır. 1 numaralı ucu kontaktör bobinine, kontaktör bobin çıkışı nötre bağlanır. L1, L2, L3 uçları röle üzerinde gösterilen sırayla bağlanır. Nötr ucu N ile gösterilen uca bağlanarak bağlantı tamamlanır.

Düşük Gerilim Rölesi Bağlanarak Bir Asenkron Motorun Çalıştırılması Devresi

Devrenin Çalışması:

Üç fazlı ani açmalı bir düşük gerilim kontrol rölesidir. Üç fazlı sistemlerde düşük gerilimden zarar gören elektronik kumanda ve kontrol sistemleri, motor gibi ekipmanların korunmasında kullanılır.

Doğrudan şebekeye bağlanarak cihaz üzerinde yer alan ayar düğmesinden gerilimin alt sınırı ayarlanır.

Şebeke gerilimi ayarlanan değerin altına düştüğünde normalde çekili olan röle ani olarak bırakır ve çıkış kontağı konum değiştirir.

Gerilim normale döndüğünde röle kendini resetler ve tekrar çekili konuma döner.

Düşük gerilim koruması olan cihazlarda gerilim değeri, normal değerin % 50 altına düştüğü zaman cihaz ani açma yaparak çıkış rölesini gecikmesiz olarak açar.

Bağlantı Şekli:

Devrede 2 numaralı uca L1 (faz) bağlanır. 3 numaralı ucu kontaktör bobinine, kontaktör bobin çıkışı nötre bağlanır. L1, L2, L3 uçları röle üzerinde gösterilen sırayla bağlanır. Nötr ucu N ile gösterilen uca bağlanarak bağlantı tamamlanır.

Faz Sırası Rölesi Bağlanarak Bir Asenkron Motorun Sabit Yön Şartlı Çalıştırılması Devresi

Devrenin Çalışması:

Üç fazlı asenkron motorlarda devir yönü; fazlardan biri sabit ikisi yer değiştirdiğinde değişmektedir.

Faz sırası rölesi faz sırasının yani devir yönü değişimi istenmeyen motorların taşıdığı üç fazlı sistemlerin korunmasında kullanılır.

Röle girişine şebeke fazları L1, L2, L3 fazları doğru sırada bağlandığında röle üzerindeki ışık yanar. Çıkış rölesi (C1) çalışmaz, kontakları kapalı konumdadır.

Eğer fazların yeri değişirse röle üzerindeki ışık söner ve çıkış rölesi enerjilenerek kontaklarını açarak motor enerjisini keser.

Bu durumda iki fazın yeri değiştirilerek sistem tekrar eski hâline getirilir ve normal çalışma sağlanır. 

Bağlantı Şekli: 

Devrede 2 numaralı ucu L1 (faz) bağlanır. 1 numaralı ucu kontaktör bobibine, kontaktör bobin çıkışı nötre bağlanır. N ucu nötre bağlanır. L1, L2, L3 uçları röle üzerinde gösterilen sırayla bağlanarak bağlantı tamamlanır.

PTC Bağlantılı Faz Koruma Rölesi Bağlanarak Bir Asenkron Motorun Çalıştırılması Devresi ve Çalışması

Devrenin Çalışması:

Motor korumasında vazgeçilmez bir eleman olan termik manyetik röle (aşırı akım rölesi) akım ayarlarının yüksek tutulması nedeniyle koruma işleminde yetersiz kalmaktadır.

Boşta çalışan ve küçük güçlü motorların kısa süreli iki faza kalması sargılarda aşırı ısınmaya neden olmaz. Bu şekilde uzun süreli çalışması hâlinde ise sargılar ısınacağından diğer koruma röleleri veya sigortalar devreyi açacağından sorun çözülür.

Fakat büyük güçlü motorlarda iki faza kalma veya bir faz geriliminin artması (veya azalması) sonucunda sargılar kısa sürede ısınır.

Bu durumda devrenin enerjisinin çok kısa sürede kesilmesi gerekir.

İşte bu olumsuz etkileri ortadan kaldırmak için PTC bağlantılı motor koruma rölesi kullanılır.

1-Motorun herhangi bir nedenle iki faza kalması,

2-Her üç faz mevcut olduğu hâlde, fazlardan birisinin geriliminin nominal gerilimin %20’nin altına düşmesi veya yükselmesi,

3-Motor sargı ısısının aşırı artması,

durumlarında çok kısa sürede (0,2 sn.) motor kontaktörünü açarak motoru devre dışı bırakır.

PTC: Pozitif ısı katsayılıdır. Isıyla değeri yükselen bir değişken dirençtir.

Devrede 2 numaralı ucu aşırı akım rölesi kapalı kontağına, aşırı akım rölesi kapalı (T1) kontağı çıkışı stop butonuna, stop butonu çıkışı start butonuna, start butonu çıkışı L1 fazına bağlanır. Start butonu uçlarında kontaktör açık kontağı bağlanarak mühürleme yapılır. 3 numaralı ucu kontaktör bobinine, kontaktör bobini çıkışı nötre bağlanır. PTC uçları devrede gösterilen ptc uçlarına bağlanır. N ucu da nötre bağlanarak bağlantı tamamlanır.

Bir Fazlı Yardımcı Sargılı Asenkron Motorun Devir Yönünün Değiştirilmesi Devresi ve Çalışması

Devrenin Çalışması:

Yardımcı sargılı asenkron motorun devir yönünü değiştirmek için  ya ana sargı uçları sabit tutulup yardımcı sargı uçları yer değiştirilir ya da yardımcı sargı uçları sabit tutulup ana sargı uçları yer değiştirilir.

Bu devrede ana sargı uçları sabit tutulup yardımcı sargı uçları yer değiştirilmektedir. Devrenin kumanda kısmı elektriksel kilitlemeli devir yönü değiştirme devresidir.

İleri yön start butonuna basıldığında I kontaktörü enerjilenir. I kontaktörünün açık kontakları kapanır, kapalı kontakları açılır. Önündeki açık I kontağı kapandığı için A.S. (ana sargı) enerjilenir. Yardımcı sargı; I kontağı, S.A. (santrifüj anahtar) ve kondansatör üzerinden enerjilenerek I kontağı üzerinden devresini tamamlar. Motor ileri yönde dönmeye başlar, motor devrini alınca S.A. açılarak yardımcı sargı ve kondansatörü devreden çıkarır. Motor sadece ana sargı ile ileri yönde dönmeye devam eder. Stop butonuna basıldığında motor durur. S.A. eski konumuna geri gelir.

Geri yön start butonuna basıldığında G kontaktörü enerjilenir. G kontaktörünün açık kontakları kapanır, kapalı kontakları açılır. Önündeki açık G kontağı kapandığı için A.S. (ana sargı) enerjilenir. Yardımcı sargı; G kontağı, yardımcı sargı, kondansatör, S.A. (santrifüj anahtar) ve G kontağı üzerinden enerjilenerek devresini tamamlar. İleri yöne göre geri yönde yardımcı sargı uçlarından ters yönde akım geçişi olmaktadır. Motor geri yönde dönmeye başlar, motor devrini alınca S.A. açılarak yardımcı sargı ve kondansatörü devreden çıkarır. Motor sadece ana sargı ile geri yönde dönmeye devam eder. Stop butonuna basıldığında motor durur. S.A. eski konumuna geri gelir.

Bir Fazlı Yardımcı Sargılı Asenkron Motoru Kontaktör Yardımı İle Bir Yönde Sürekli Çalıştırma Kumanda ve Güç Devresi

Devrenin Çalışması:

Bu devrede kumanda ve güç devresi ayrı değil beraberdir.

Start butonuna basıldığında M kontaktörü enerjilenir ve kontakları konum değiştirir.

M kontaktörünün devredeki üç adet açık kontağı kapanarak mühürlemeyi gerçekleştirir ve bir fazlı motorun A.S. (ana sargının) ile Y.S. (yardımcı sargının) enerjilenerek çalışmasını sağlar.

Bir fazlı motor hem ana sargı hem de yardımcı sargı ile dönmeye başlar.

Motor devrini aldıktan sonra S.A (santrifüj anahtar) açılarak yardımcı sargı ve kondansatörü devreden çıkarır.

Motor sadece ana sargı ile çalışmaya devam eder.

Stop butonuna basıldığında motor durur.

S.A. (santrifüj anahtar) eski konumuna geri gelir ve bir sonraki çalışmaya hazır olur.

Devrede ana sargı ile yardımcı sargı arasında faz farkı meydana getirmek için yardımcı sargıya seri bir kondansatör bağlanmıştır.

3 Fazlı Asenkron Motorun Sınır Anahtarı İle Çalıştırılması Güç ve Kumanda Devresi, Devrenin Çalışması

Devrenin Çalışması:

Hareketli sistemlerde bir hareketin durdurulduğu başka bir hareketin başlamasına yarayan devre elemanına sınır anahtarı denir.

Sınır anahtarının iç yapısı çift yollu butonların iç yapısıyla aynıdır.

Sınır anahtarlarında amaç insan eliyle değil bir makina parçasının, kapının, vagonun, kabinin temasıyla çalışmanın veya durdurmanın sağlanmasıdır.

Normalde kapalı bir üst kontak ve normalde açık bir alt kontağı vardır.

Sınır anahtarlı devrede elektriksel kilitlemeli devir yönünü değiştirme devresine iki adet sınır anahtarı ilave edilmiştir.

İleri start butonuna basıldığında I kontaktörü enerjilenmektedir.

Yük vagonu ileri yönde hareket etmekte ve S.A.1 sınır anahtarına kadar gelmektedir.

S.A.1 sınır anahtarına temas ettiğinde sınır anahtarı kumanda devresindeki kapalı kontağını açarak I kontaktörünün enerjisini keser ve yük vagonu durur. 

Geri start butonuna basıldığında G kontaktörü enerjilenmektedir.

Yük vagonu geri yönde hareket etmekte ve S.A.2 sınır anahtarına kadar gelmektedir.

S.A.2 sınır anahtarına temas ettiğinde sınır anahtarı kumanda devresindeki kapalı kontağını açarak G kontaktörünün enerjisini keser ve yük vagonu durur.

İleri start butonunun önünde geri kontaktörünün kapalı kontağı, geri start butonunun önünde ileri kontaktörünün kapalı kontağı bulunur. Buna elektriksel kilitleme denir.

Böylece motor ileri yönde dönerken geri start butonuna basıldığında önündeki ileri kapalı kontağı açılmış olacağı için olası bir kısa devre önlenmiş olur. Aynı durum motor geri yönde dönerken ileri start butonuna basıldığında önündeki geri kapalı kontağı açılmış olacağı için olası bir kısa devre önlenmiş olur.

Güç devresinde devir yönü değişikliği için ileri yön kontaktörüne fazlar bağlandıktan sonra geri yön kontaktörüne bağlanırken fazlardan biri sabit tutulup diğer ikisi yer değiştirilir.