Geliştirdiği Aşılarla Milyonlarca İnsanı Kurtaran, Unutulmuş Bilim Adamı: Maurice Hilleman

Geliştirdiği aşılarla milyonlarca insanın hayatını kurtaran, ancak kısa sürede adı unutulan bilim insanı: Maurice Hilleman

Birçok kişiyi kabakulak, kızamıkçık, suçiçeği ve menenjit gibi ölümcül hastalıklarından kurtarmak için farklı aşılar yapan, ancak tarihte adı geçmeyen Maurice Hilleman’ın hikayesi.

1960’larda dönemin en yaygın hastalığı olan kabakulak, birçok çocuğun hayatını kabusa çevirdi. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, her yıl yaklaşık 25 bin çocuk, tükürük bezlerinde şişmeye ve ağrıya neden olan bu hastalığa yakalanıyordu.

Hastalığın çaresi uzun süre bulunamadı. Ancak bilimin gelişmesi ve aşılamanın keşfi sayesinde, her yıl bu hastalığa yakalanan çocuk sayısı 5 binin altına düştü.

Bunun yanında, 1964 yılında dünyayı kasıp kavuran kızamık hastalığı, 12,5 milyon insanda görüldü. Binlerce çocuk bu hastalıktan dolayı öldü.

Fakat bu hastalıklar kendi kendine yok olmadı. Tarih boyunca çok sayıda insan ölümüne sebep olan kızamık, kabakulak, kızamıkçık ve suçiçeği gibi hastalıkları yok etmeye çalışan Amerikalı Mikrobiyolog Maurice Hilleman, bu hastalıklara karşı 40’tan fazla aşı geliştirilmesine katkıda bulunarak insanlığa büyük kazanç sağladı.

Hilleman, dünya nüfusunun yaklaşık %5’inin ölümüne neden olan İspanyol gribinin yayıldığı dönemde çocuktu. Montana eyaletinde yaşayan Hilleman, okulunda geçirdiği süre boyunca bilimsel kitapları, özellikle Charles Darwin’in “Türlerin kökeni” kitabını okuduğu için dindar ailesi ve çevresi ile birçok sorun yaşıyordu.

1941'de, Hilleman Chicago Üniversitesi’nde viroloji okuyarak Klamidya’ya neden olan bakteriler ve bu hastalığın iyileşme imkanı ile ilgili inanılmaz bir bilimsel keşif yaptı.

1944 yılında, üniversitede öğretim yapmak yerine, ilaç üretim alanında çalışmak isteyen Hilleman, E. R. Squibb & Sons adlı firmada çalışmaya başladı. Aynı dönemde, İkinci Dünya Savaşı’nda, Pasifik Meydanı’nda savaşan ve Japon Ensefaliti’ne yakalanan Amerikan askerlerinin hayatını kurtarıp Japon Ensefaliti’ne karşıt bir aşı geliştirdi.

Asya gribinin yayıldığı dönemde, bir dergide Hong Konglu hasta çocukların fotoğraflarına rastlayan Hilleman, meslektaşlarıyla birlikte bu hastalığa karşı aşı üretmeyi başardı.

Kızı da yakalandı

O dönemde hastalık 70 bin Amerikalının hayatını kaybetmesine neden olurken, bazı uzmanlar, geliştirilen aşının bir milyondan fazla Amerikalıyı kurtardığını söylüyor.

1967 yılında, Hilleman, Merck kurumunda çalışırken kızı kabakulak hastalığına yakalandı.

Kızını bir an önce iyileştirmek isteyen Hilleman, tükürük ve sümük örnekleri alıp laboratuvarında inceleme yaptı.

Onlarca deneyin sonunda bir aşı üretmeyi başaran Amerikan bilim insanı, küçük kızı Kristen’in üzerinde deneyerek dönemin ilk aşısını geliştiren kişi oldu.

14 farklı aşı geliştiren Hilleman, kızamık, kabakulak, kızamıkçık, suçiçeği, menenjit, hepatit A, hepatit B ve kalıcı enflüanzayı yenmeyi başardı.

Amerikalıların gözüne kahraman haline gelen Hilleman’ı görmezden gelen medya birçok kişi tarafından eleştirildi.

Şarkıcılar, oyuncular ve niceleri ününe ün katarken, insanları ölümcül hastalıktan kurtaran Maurice Hilleman’ın adı tarihte kaybolmaya mahkum oldu.

Hilleman’ın bu başarısı, çok daha sonra fark edilecekti.

Al Arabiya'dan Independent Türkçe için çeviren: Gülbahar İbeş