Bir Fazlı Aktif Elektrik Sayacı Devre Bağlantı Şeması

Bir fazlı sayaçların yapısında akım bobini ve gerilim bobini bulunur.

Akım bobini kalın telli ve az spirlidir. Akım bobini seri bağlanır.

Gerilim bobini ince telli ve çok spirlidir. Gerilim bobini paralel bağlanır.

Sayacın bağlantısında ;

1 nolu ucuna faz girer,

2 nolu ucundan faz çıkar

3 nolu ucuna nötr girer

4 nolu ucundan nötr çıkar

Elektronik Aktif Elektrik Sayacı Kullanırken Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir?

Kullanım sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar 

Sayaç maksimum akımın üzerinde 10 saniye çalıştırılmamalıdır. Teknik özelliklerde ve sayacın üzerindeki kimlik bilgilerinde parantez içerisinde gösterilmiştir.

Elektrik enerjisi bulunan kısımlara dokunulmamalıdır. 

Sayacın sökülmesi ve takılması sırasında elektrik mutlaka kesilmelidir. 

Sayacın montajı, yetkili kurum ya da teknisyenler tarafından bağlantı şeması referans alınarak yapılmalıdır. 

Sayaç doğrudan güneş ışığına maruz bırakılmamalıdır. 

Sayaç darbeye karşı muhafaza altına alınmalıdır. 

Sayaç sudan ve aşırı nemden korunmalıdır. 

Sayacın dış yüzeyi plastik ve türevlerini çözücü maddeler ile temizlenmemelidir. 

Gerektiğinde sadece ön cam kuru bir bez ile silinmemelidir. 

Klemens kapağına müdahale edilmemelidir. 

Bağlantısı yapılmış sayacın klemens kapağı söküldüğünde ya da klemens kapağı üzerine tutturulmuş plastik çubuk parça, gövde üzerindeki yuvasına tam girmediğinde LCD göstergede ikaz mesajı belirir. 

Sayaçta iki adet mühür yeri vardır. Bu noktalarla oynanmamalıdır. 

Bu cihaz bir ölçü aletidir. Taşıma esnasında gerekli özen gösterilmelidir. 

Sayaç kullanım kılavuzun da belirtilen talimatlar haricinde kullanılmamalıdır. Aksi takdirde üretici firma hiçbir sorumluluk üstlenmez.

Elektronik Aktif Elektrik Sayaçlarının Teknik Özellikleri Nelerdir?

Genel olarak elektronik elektrik sayaçlarının özellikleri aynıdır.

Ölçüm fonksiyonları :

4 tarifede de toplam aktif enerji ölçümü yapılabilir.

4 tarifede de toplam reaktif - kapasitif enerji ölçümü yapılabilir.

Zaman dilimleri ve tarifeler programlanabilir.

Gün içinde 12 ayrı zaman dilimi belirlenip, belirlenen bu zaman diliminde dört tarifeden biri seçilebilir.

Ayrıca 32 tatil günü, 8 ayrı günlük, 8 ayrı haftalık ve 12 ayrı aylık program yapılabilir.

Faturalama fonksiyonu :

Faturalama indeksleri otomatik olarak okunabilir.

Faturalamanın başlangıcı her ayın birinci günü saat 00:00 'dır.

İstendiğinde de herhangi bir günde programlanabilir.

Son 12 ayın bilgilerini saklama özelliği vardır.

Toplam aktif, reaktif, kapasitif enerjileri dört tarife bazında 12 ay saklama özelliği vardır.

Kendi kendine arıza bulma :

Sayaç kendisindeki devreleri sürekli otomatik olarak kontrol edip arıza menüsünde arıza var veya yok ekranda belirtir. Bu hatalar: Bellek, gerçek zaman saat hatası; saat pili zayıf, sistem pili zayıf uyarısı, üst kapak ve klemens kapağı açık hatalarını gösterir. 

Klemens ve üst kapak açılma, kapama, kaydetme özelliği :

Üst kapağın veya klemens kapağının açılması durumunda her ay için ilk açılma tarihini ve o ay içindeki toplam açılma sayısını kaydeder. Kapak açılma tarihi ve adedi bilgilerinin son 12 ayı bellekte saklanır.

Sayaçla iletişim, optik port ile okuma :

Elektronik sayaçların üzerinde optik port bulunmaktadır (Enerji var iken veya yok iken). Sayaç herhangi bir müdahale yapılmadan optik port arayüz bağlantısı ile hem bilgisayar üzerinden hem de el endeksörü kullanılarak okunabilir. Ayrıca elektrik kesik iken de LCD ekranını aydınlatan back-light sistemi sayesinde karanlıkta okunabilir.

RS 485 üzerinden okuma :

RS 485 çıkışı sayesinde RS 232 = RS 85 adaptör yardımı ile doğrudan bilgisayara bağlanarak okuma programı yardımı ile okunabilir. Sayaçlar bu data çıkışı sayesinde ileriki dönemlerde uzaktan okuma ile ilgili çalışmalar hiçbir zorunluluk yok iken bu konuda birçok firma bu sistemin alt yapısını hazırlamış bulunmaktadır. Böylece abonedeki sayaç okuma işlemi için tahsis edilen personelin işlevini bu bağlantı ile ortadan kaldıracaktır. En önemlisi ise kaçak elektrik kullanımını azaltmada en önemli faktör olarak görülmektedir.

Yedekleme güç beslemesi :

Elektrik kesintilerinde elektronik sayaç, süper kapasitör ve bir pil bileşiminden oluşan kesintisiz bir güç kaynağından yararlanarak gerçek zaman saati ve takviminin sürekli beslenmesini sağlar. Bu sistemle elektrik kesintilerinde saat ve tarih / takvim bilgilerinin korunması güvenli olarak sağlanmış olmaktadır.

Led sinyali ve pulse çıkışları :

Sayaç üzerinde yanıp sönen LED’ler mevcuttur.

Yaz / Kış otomatik zaman saati ayarı :

Elektronik sayaçlar yaz / kış saat uygulamasını üretim tarihinden itibaren 16 yıl boyunca otomatik olarak kendiliğinden ayarlar.

Demantmetre fonksiyonu :

Tüm elektronik sayaçlar demantmetrelidir ( Demant= Talep, istek, en yüksek çektiği güç miktarı ölçme). 5, 10, 15, 30, 45, 60, 120 dakikaya ayarlanabilir özelliktedir. 6 aylık bilgiler hafızada saklıdır.

Zaman Programlanması :

Bir günlük zaman en çok 12 zaman dilimine bölünebilir ve her bir zaman dilimi 4 tarifeden birine eşleştirilip seçilebilir. Ayrıca günlük zaman programının yanında haftalık zaman programlanması (WP), Aylık zaman programlanması (MP) ve tatil zaman programlanması (HP) yapılabilir.

Çalıştırma ve fonksiyon kontrolleri :

Sayaç monte edilip enerji verildiği zaman LCD ekrana görüntü gelir.

Klemens kapağı açma/Kapama kontrolü :

Klemens kapağı yerine vidalandıktan sonra LCD ekranında kilit sembolleri yanıp sönmeye başlar. Optik port ile okuma yapılınca bu sembol kaybolacaktır.

Auto display :

Auto-display modu sayacın çalışmaya başlamasıyla birlikte devreye girer. Her bilgi 5 sn. ekranda görünür ve kendinden sonra gelen bilgi ekrana gelir.

Fazların ve akımların kesilmesi kaydı :

Elektronik sayaçların birçoğu en son faz kesilme zamanının başlangıç ve bitiş tarih ve saatlerini (her faz için ayrı ayrı ve toplam), faz kesilme toplam zamanını dakika olarak en son akım kesilme zamanının başlangıç ve bitiş tarih ve saatlerini (her faz için ayrı ayrı ve toplam), akım kesilme zamanının dakika olarak toplam süresini ve en son ters akım oluşma zamanının başlangıç, bitiş tarih ve saatlerini (faz, faz ve toplam olarak) ters akım oluşma zamanının toplam süresini dakika olarak hafızasına kaydeder.

Mevcut panolara uygunluk :

Elektronik sayaçlar, Türkiye koşullarının gereği olan, kullanımdaki diğer elektrik pano ve ekipmanlarına TSE standart ölçülerine uygun imal edilmektedir. Mekanik sayaçlarla birlikte aynı panoda kullanmak mümkündür. Sayaç periyodik muayeneleri 10 yılda bir yapılır.

Bir Fazlı Elektronik Aktif Elektrik Sayacının Klemens Bağlantısı ve Tasarruf

Elektronik Sayaç bağlantıları :

Elektronik elektrik sayaçlarının bağlantısı mekanik sayaçlarda olduğu gibidir. Klemens bağlantıları mekanik sayaçlar ile aynı özellikleri taşımaktadır.

Mekanik sayaçla elektronik sayaç arasındaki farklar: 

Mekanik sayaçlarla elektronik sayaçların ölçüm sistemi farklıdır. 

Elektronik sayaçlarda mekanik parçalardan kaynaklanan sorunlar yüzünden arızalanma söz konusu değildir. 

Elektronik sayaçlarda klemens ve gövde kapağı açılma tarihleri, saatleri ve adetlerinin kayıtları tutulduğu için kaçak elektrik kullanma riski çok azdır. 

Elektronik sayaçlarda geriye dönük tüketim bilgileri tutulduğundan enerji bilgileri takip edilebilir. 

Elektronik sayaçlarda çok tarifeli sisteme abone olunarak tüketilen aynı enerjiye karşı daha az para ödemek mümkündür. 

Elektronik elektrik sayaçları tasarruf sağlaması :

Mekanik sayaçlar tek tarife üzerinden fiyatlandırıldığı için aylık gider sabittir. Elektronik sayaç satın alınıp çok tarifeli sisteme abone olunduğu takdirde mekanik sayaçta tüketilen enerjiye ödenen tutar elektronik sayaçta daha azdır (Kullanılan zaman dilimine bağlı olarak). Ödenen faturada tasarruf sağlanılması için yalnızca elektronik sayaç almak yetmez ilgili kuruma başvuru yapılarak çok tarifeli sisteme abone olunması gerekmektedir.

Bu sisteme abone olan tüketicilerin sayaçları: 

(06:00–17:00) arası “Gündüz Tarifesi” 

Gündüz tarifesinde normalden yaklaşık %5 daha ucuz faturalandırılır. 

(17:00–22:00) arası “Puant Tarifesi” ( puant= En yüksek güç çekilen zaman) 

Puant tarifesinde normalden yaklaşık %50 daha pahalı faturalandırılır. 

(22:00–06:00) arası “Gece Tarifesi” olarak tarifelendirilir. 

Gece tarifesinde normalden yaklaşık %50 daha ucuz faturalandırılır.

Üç Fazlı Aktif İndüksiyon Sayaçları Yapısı ve Bağlantı Şeması

Üç fazlı aktif indüksiyon sayaçları:

Üç fazlı sayaçlar iki veya üç adet bir fazlı indüksiyon sayaçlarının bir araya getirilmesinden meydana gelir. Bu nedenle çalışma prensibi ve özellikleri bir fazlı sayaçların aynısıdır. Üç fazlı olanlarda bir adet veya 2 adet disk aynı eksen üzerindeki mile tespit edilmiştir.

3 fazlı indüksiyonlu aktif sayaç iç yapısı 

Sayacın dönebilmesi için devreden akım çekilmesi gerekir. Böylece akım bobininde bir manyetik alan hasıl olur. Sayacın devreye paralel bağlı gerilim bobininde zaten manyetik alan vardır. Gerilim bobinleri tarafından meydana getirilen manyetik alanın diskte doğurduğu Foucault akımları, akım bobininin meydana getirdiği manyetik alanın etkisiyle diski hareket ettirir. Hareket eden disk, bir dişli sistemi çalıştırarak numaratörün hareketini sağlar. Sayaçta bulunan U mıknatısın kutupları arasından geçen disk üzerinde de bir indükleme akımı doğurur. Bu da diskin frenlenmesine ve hareketinin ayarlanmasına sebep olur. Sayacın ayarı bu mıknatıs aracılığıyla yapılabilir.

İndüksiyon Tipi Aktif Sayaçların Yapısı ve Çalışma Prensibi ve Bağlantısı Nasıldır?

İndüksiyon Sayaçları ve Bağlantıları 

İndüksiyon sayaçları yapı itibariyle wattmetreye benzemektedir. Kalın kesitli az sarımlı akım bobinleri ve ince kesitli çok sarımlı gerilim bobinleri vardır. Akım bobinlerinin sargı dirençleri küçüktür ve alıcıya seri bağlanır. Gerilim bobinlerinin dirençleri büyüktür ve alıcıya paralel bağlanır. 

Aktif sayaçlar 

Aktif sayaçlar alıcıların aktif iş enerjilerini ölçer. Ölçtükleri faz sayılarına göre iki şekilde imal edilmektedir: Bir fazlı sayaçlar ve üç fazlı aktif sayaçlardır. 

Bir fazlı aktif indüksiyon sayaçları 

Prensip olarak indüksiyon motoruna benzeyen aktif sayaçta disk, sayıcı eleman, gerilim bobini, akım bobini ve daimi mıknatıs bulunmaktadır. Akım bobininden geçen akımın ve gerilim bobininde düşen gerilimin oluşturduğu manyetik alanın alüminyum disk üzerinde oluşturdukları döndürme momentine göre çalışır. Elektromekanik indüksiyon sayaçta, dönme hareketi bir dişli aracılığı ile numaratöre iletilip numaratörde harcanan enerji toplanarak ölçülmektedir. Burada aletin dönme hızı, devrenin çektiği güç ile doğru orantılıdır. Bu aletlerde karşı koyma yöntemi yerine, hareketli sistemin hızıyla orantılı olan frenleyici moment kullanılır. Frenleyici moment, hareketli sistemle aynı mil üzerine tespit edilen alüminyum diskin daimi mıknatıs kutupları arasında dönmesiyle sağlanır.

Sayaç Ön Görüntüsü

Akım ve gerilim bobini olmak üzere iki adet bobin vardır. Akım bobini kalın iletkenden az sipirli, gerilim bobini ince iletkenden çok sipirli yapılmıştır. Akım bobini alıcıya seri, gerilim bobini alıcıya paralel bağlanır. Her iki bobinde sayaç içerisinde sabit olarak yerleştirilmiş ve aralarına dönebilecek şekilde yataklanmış alüminyum disk yerleştirilmiştir. Sayaçları gerilim bobinleri paralel bağlandıklarından oluşturdukları manyetik alan sabittir. Akım bobininden alıcı akımı geçtiği için sürekli değişiklik gösterir. Bu iki manyetik alan arasında faz farkı meydana getirilerek alüminyum diskin tıpkı bir asenkron motorun rotoru gibi dönmesi sağlanmıştır. 

1 fazlı indüksiyon aktif sayaç iç yapısı 

Sayaç üzerinden geçen akımın miktarına bağlı olarak alüminyum disk hızla veya yavaş dönerek miline bağlı sonsuz vida aracılığı ile bir numaratörü çevirir. Numaratör, sayaç ekranından okunabilecek şekilde harcanan elektrik enerjisini kilowatt/saat olarak yazar. Sayaç içerisinde, amortisman momentini sağlayan tabii mıknatıs vardır. Bu tabii mıknatıs sayaç çalışırken diskin kontrollü dönmesini sağlar ve sayaç üzerinden geçen akım kesildiğinde diskin ataleti ile dönmesini engeller. Böylece gereksiz yere kullanılmaya enerji sayaç tarafından yazılmamış olur. Şekile göre 1-3 akım bobini, 2-4 gerilim bobini uçlarıdır.

Alternatif Akımda Güç Çeşitleri, Aktif, Reaktif, Görünür Güç Tanımları ve Formülleri Nelerdir?

Alternatif akımda yüklerin durumuna göre 3 değişik güç tüketilmektedir. Bu güçler arasında vektörel bir ilişki vardır. Vektörel olarak aktif ve reaktif gücün toplamı görünür gücü verir.

1- Görünür (Zahiri) Güç: 

Alıcının şebekeden çektiği toplam güçtür.

S harfi ile gösterilir.

Eğer bir devrede hem direnç hem de reaktanslar (bobin) varsa bu devrede hem aktif hem de reaktif güç birlikte çekilir. Böyle devrelerde güç, akım ile gerilimin çarpımına eşittir.

Formülü: S = U.I

Birimi : (VA) Volt-Amperdir.

Alıcının çektiği aktif ve reaktif güçlerin vektöriyel toplamına eşittir.

Alternatif akım devresine bağlayacağımız ampermetre alıcının akımını, voltmetre gerilimini ölçer ve gösterir. Bu ölçü aletlerinden alacağımız değerler ile o alıcının görünür gücü bulunabilir.
Örnek: Devrede ampermetreden okunan değer 1,5 amperi, voltmetreden okunan değer ise 220 Volt’u göstermektedir. Buna göre alıcının görünür gücünü bulunuz.

U = 220 Volt
I = 1,5 Amper
S = ?

S = U.I = 220. 1,5 = 330 VA bulunur.

2- Aktif (Faydalı) Güç: 

Gücün her an değişik değer aldığı durumlarda iş gören, faydalı olan gücün ortalama değerine alternatif akımda aktif güç denir.

Alternatif akımda güç denildiğinde kastedilen aktif güçtür.

Birimi Watt’tır,

P harfi ile gösterilir.

P = U . I . Cosφ formülü ile bulunur.

Tüketicinin çektiği akımın meydana getirdiği aktif güç, tüketici tarafından faydalı hâle getirilir. Örneğin, ısı harcayan cihazlarda aktif güç termik güce, motorlarda mekanik güce, lambalarda ise aydınlatma gücüne dönüşür.

Örnek: 

Devrede ampermetreden okunan değer 4 amperi, voltmetreden okunan değer ise 220 voltu ve kosinüsfimetreden okunan değer 0,6’yı göstermektedir. Buna göre alıcının aktif gücünü bulunuz. 

U = 220 Volt 

I = 4 Amper 

Cosφ = 0,6 

P = ? 

P = U.I.Cosφ = 220 . 4 . 0,6 = 528 Watt bulunur.

3- Reaktif (Kör) Güç: 

İşe yaramayan ancak kaynaktan çekilen kör güçtür. Diğer bir ifadeyle, endüktif yüklü devrelerde, manyetik devrenin uyartımı için gereken güçtür. 

“Q” harfi ile gösterilir. 

Bu güç endüktif yük üzerinde harcanmaz, sadece depo edilir ve tekrar kaynağa gönderilir. Dolayısıyla kaynakla endüktif yük arasında sürekli olarak reaktif güç alışverişi yapılır. Bu durum ise sistemdeki iletkenlerden geçen akımın artmasına sebep olur. 

Formülü: Q = U.I.Sinφ formülü ile bulunur. 

Birimi : (volt-amper-reaktif) VAR’tir. 

Reaktif güç tüketen yükler: Kondansatör veya bobin bulunan tüm elektrik devreleri reaktif güce ihtiyaç duyar. Kondansatörlü devreler ileri reaktif güç çekerlerken bobinli devreler geri reaktif güç çeker. 

Transformatör, elektrik motorları, fluoresant lamba balastı gibi bobinli cihazlar reaktif güç meydana getirirler.