Milli Akıllı Sayaç Sistemi (MASS) Resmi Gazete'de Yayınlanarak Yürürlüğe Girdi

Milli Akıllı Sayaç Sistemi (MASS) Resmi Gazete'de Yayınlanarak Yürürlüğe Girdi

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK) "Elektrik Piyasası Ölçüm Sistemleri Yönetmeliği", Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi.

Milli Akıllı Sayaç Sistemi (MASS), yazılım, donanım ve iletişim altyapısıyla elektrik dağıtım sistemindeki verilerin doğrulanması, saklanması, işlenmesi ve son kullanıcı dahil ilgili taraflara sunulmasına imkan sağlayacak.

Yönetmelik kapsamında, elektrik piyasasında lisanslı ve lisanssız üretim faaliyetleri ile tüketim amaçlı kullanılan ölçüm sistemleri kapsamında yer alan sayaçlar dahil olmak üzere tüm ölçüm sistemlerinin belirlenmesi, kurulumu ve işletilmesine ilişkin hususlar belirlendi.

Buna göre, elektrik piyasası faaliyetlerinde, Uluslararası Tip Onay belgesi ve reaktif enerji ölçme özelliği için ilave olarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Tip ve Sistem Onay belgesine sahip olan ve gerekli şartlara uygun üretilen ölçüm sistemi bileşenleri kullanılacak.

Ölçüm sistemi bileşenlerine ilişkin asgari ve isteğe bağlı özellikler Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) veya Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ (TEDAŞ) tarafından hazırlanan teknik şartnamelerle belirlenecek.
Kullanıcı mobil uygulaması ve internet sitesi kurulacak

MASS ile elektrik dağıtım sisteminde kullanılan sayaç veya uç birim ile merkezi haberleşme yazılımı arasında haberleşme protokolü çerçevesinde uzaktan iki yönlü veri haberleşmesini mümkün kılacak.

Sistem, yazılım, donanım ve iletişim altyapısı ile de verilerin doğrulanması, saklanması, işlenmesi ve son kullanıcı dahil ilgili taraflara sunulmasına imkan sağlayacak.

MASS ana bileşenleri ise akıllı sayaçlar, modem, merkezi haberleşme yazılımı, veri yoğunlaştırıcı ve kullanıcı mobil uygulaması donanım ve yazılımlarından oluşacak.

Ana bileşenlere ilişkin asgari teknik özellikler, ölçüm doğruluğu sınıfları, MASS'a dahil edilecek sayaçlar, uzaktan haberleşme donanımı ile merkezi haberleşme yazılımı arasında uzaktan iki yönlü veri alışverişinin gerçekleştirilebilmesi için altyapının sahip olması gereken asgari teknik özellikler ile diğer kriterler, TEDAŞ tarafından hazırlanan ilgili teknik şartnameler ile belirlenecek.

MASS kapsamındaki farklı marka sayaç, modem, merkezi haberleşme yazılımı ve veri yoğunlaştırıcı birimleri TEDAŞ tarafından onaylanan birlikte çalışabilirlik test prosedürlerine göre TEDAŞ ya da Türk Akreditasyon Kurumu tarafından yetkilendirilmiş test kurumlarınca yapılan birlikte çalışabilirlik testleriyle onaylanacak.

Dağıtım sistemine bağlı sayaçların MASS kapsamına dahil edilmesi, iletişim kurulması için gerekli teçhizatın, altyapının ve akıllı sayaçların kurulumu, işletilmesi ve bakımı ve mevcut sayaçların akıllı sayaçlar ile değiştirilmesi dağıtım şirketlerinin sorumluluğunda olacak.

Enerji Piyasaları İşletme AŞ (EPİAŞ) tarafından, kullanıcıların bazı bilgilerini takip edebilmeleri, geçmişe dönük verileri üzerinden belirli analizleri görebilmeleri ve geri bildirimde bulunmalarını sağlamak amacıyla Kullanıcı Mobil Uygulaması ve internet sitesi kurulacak. Mobil uygulamanın kullanıcıların kullanımına sunulması, işletilmesi ve veri güvenliğinin sağlanması EPİAŞ'ın sorumluluğunda olacak.

Lisanssız elektrik üretim tesislerinde kullanılan sayaçlara ilişkin hususların da belirlendiği yönetmelik, 1 Ocak 2024 itibarıyla yürürlüğe girecek.

Elektronik Aktif Elektrik Sayacı Kullanırken Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir?

Kullanım sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar 

Sayaç maksimum akımın üzerinde 10 saniye çalıştırılmamalıdır. Teknik özelliklerde ve sayacın üzerindeki kimlik bilgilerinde parantez içerisinde gösterilmiştir.

Elektrik enerjisi bulunan kısımlara dokunulmamalıdır. 

Sayacın sökülmesi ve takılması sırasında elektrik mutlaka kesilmelidir. 

Sayacın montajı, yetkili kurum ya da teknisyenler tarafından bağlantı şeması referans alınarak yapılmalıdır. 

Sayaç doğrudan güneş ışığına maruz bırakılmamalıdır. 

Sayaç darbeye karşı muhafaza altına alınmalıdır. 

Sayaç sudan ve aşırı nemden korunmalıdır. 

Sayacın dış yüzeyi plastik ve türevlerini çözücü maddeler ile temizlenmemelidir. 

Gerektiğinde sadece ön cam kuru bir bez ile silinmemelidir. 

Klemens kapağına müdahale edilmemelidir. 

Bağlantısı yapılmış sayacın klemens kapağı söküldüğünde ya da klemens kapağı üzerine tutturulmuş plastik çubuk parça, gövde üzerindeki yuvasına tam girmediğinde LCD göstergede ikaz mesajı belirir. 

Sayaçta iki adet mühür yeri vardır. Bu noktalarla oynanmamalıdır. 

Bu cihaz bir ölçü aletidir. Taşıma esnasında gerekli özen gösterilmelidir. 

Sayaç kullanım kılavuzun da belirtilen talimatlar haricinde kullanılmamalıdır. Aksi takdirde üretici firma hiçbir sorumluluk üstlenmez.

Elektronik Aktif Elektrik Sayaçlarının Teknik Özellikleri Nelerdir?

Genel olarak elektronik elektrik sayaçlarının özellikleri aynıdır.

Ölçüm fonksiyonları :

4 tarifede de toplam aktif enerji ölçümü yapılabilir.

4 tarifede de toplam reaktif - kapasitif enerji ölçümü yapılabilir.

Zaman dilimleri ve tarifeler programlanabilir.

Gün içinde 12 ayrı zaman dilimi belirlenip, belirlenen bu zaman diliminde dört tarifeden biri seçilebilir.

Ayrıca 32 tatil günü, 8 ayrı günlük, 8 ayrı haftalık ve 12 ayrı aylık program yapılabilir.

Faturalama fonksiyonu :

Faturalama indeksleri otomatik olarak okunabilir.

Faturalamanın başlangıcı her ayın birinci günü saat 00:00 'dır.

İstendiğinde de herhangi bir günde programlanabilir.

Son 12 ayın bilgilerini saklama özelliği vardır.

Toplam aktif, reaktif, kapasitif enerjileri dört tarife bazında 12 ay saklama özelliği vardır.

Kendi kendine arıza bulma :

Sayaç kendisindeki devreleri sürekli otomatik olarak kontrol edip arıza menüsünde arıza var veya yok ekranda belirtir. Bu hatalar: Bellek, gerçek zaman saat hatası; saat pili zayıf, sistem pili zayıf uyarısı, üst kapak ve klemens kapağı açık hatalarını gösterir. 

Klemens ve üst kapak açılma, kapama, kaydetme özelliği :

Üst kapağın veya klemens kapağının açılması durumunda her ay için ilk açılma tarihini ve o ay içindeki toplam açılma sayısını kaydeder. Kapak açılma tarihi ve adedi bilgilerinin son 12 ayı bellekte saklanır.

Sayaçla iletişim, optik port ile okuma :

Elektronik sayaçların üzerinde optik port bulunmaktadır (Enerji var iken veya yok iken). Sayaç herhangi bir müdahale yapılmadan optik port arayüz bağlantısı ile hem bilgisayar üzerinden hem de el endeksörü kullanılarak okunabilir. Ayrıca elektrik kesik iken de LCD ekranını aydınlatan back-light sistemi sayesinde karanlıkta okunabilir.

RS 485 üzerinden okuma :

RS 485 çıkışı sayesinde RS 232 = RS 85 adaptör yardımı ile doğrudan bilgisayara bağlanarak okuma programı yardımı ile okunabilir. Sayaçlar bu data çıkışı sayesinde ileriki dönemlerde uzaktan okuma ile ilgili çalışmalar hiçbir zorunluluk yok iken bu konuda birçok firma bu sistemin alt yapısını hazırlamış bulunmaktadır. Böylece abonedeki sayaç okuma işlemi için tahsis edilen personelin işlevini bu bağlantı ile ortadan kaldıracaktır. En önemlisi ise kaçak elektrik kullanımını azaltmada en önemli faktör olarak görülmektedir.

Yedekleme güç beslemesi :

Elektrik kesintilerinde elektronik sayaç, süper kapasitör ve bir pil bileşiminden oluşan kesintisiz bir güç kaynağından yararlanarak gerçek zaman saati ve takviminin sürekli beslenmesini sağlar. Bu sistemle elektrik kesintilerinde saat ve tarih / takvim bilgilerinin korunması güvenli olarak sağlanmış olmaktadır.

Led sinyali ve pulse çıkışları :

Sayaç üzerinde yanıp sönen LED’ler mevcuttur.

Yaz / Kış otomatik zaman saati ayarı :

Elektronik sayaçlar yaz / kış saat uygulamasını üretim tarihinden itibaren 16 yıl boyunca otomatik olarak kendiliğinden ayarlar.

Demantmetre fonksiyonu :

Tüm elektronik sayaçlar demantmetrelidir ( Demant= Talep, istek, en yüksek çektiği güç miktarı ölçme). 5, 10, 15, 30, 45, 60, 120 dakikaya ayarlanabilir özelliktedir. 6 aylık bilgiler hafızada saklıdır.

Zaman Programlanması :

Bir günlük zaman en çok 12 zaman dilimine bölünebilir ve her bir zaman dilimi 4 tarifeden birine eşleştirilip seçilebilir. Ayrıca günlük zaman programının yanında haftalık zaman programlanması (WP), Aylık zaman programlanması (MP) ve tatil zaman programlanması (HP) yapılabilir.

Çalıştırma ve fonksiyon kontrolleri :

Sayaç monte edilip enerji verildiği zaman LCD ekrana görüntü gelir.

Klemens kapağı açma/Kapama kontrolü :

Klemens kapağı yerine vidalandıktan sonra LCD ekranında kilit sembolleri yanıp sönmeye başlar. Optik port ile okuma yapılınca bu sembol kaybolacaktır.

Auto display :

Auto-display modu sayacın çalışmaya başlamasıyla birlikte devreye girer. Her bilgi 5 sn. ekranda görünür ve kendinden sonra gelen bilgi ekrana gelir.

Fazların ve akımların kesilmesi kaydı :

Elektronik sayaçların birçoğu en son faz kesilme zamanının başlangıç ve bitiş tarih ve saatlerini (her faz için ayrı ayrı ve toplam), faz kesilme toplam zamanını dakika olarak en son akım kesilme zamanının başlangıç ve bitiş tarih ve saatlerini (her faz için ayrı ayrı ve toplam), akım kesilme zamanının dakika olarak toplam süresini ve en son ters akım oluşma zamanının başlangıç, bitiş tarih ve saatlerini (faz, faz ve toplam olarak) ters akım oluşma zamanının toplam süresini dakika olarak hafızasına kaydeder.

Mevcut panolara uygunluk :

Elektronik sayaçlar, Türkiye koşullarının gereği olan, kullanımdaki diğer elektrik pano ve ekipmanlarına TSE standart ölçülerine uygun imal edilmektedir. Mekanik sayaçlarla birlikte aynı panoda kullanmak mümkündür. Sayaç periyodik muayeneleri 10 yılda bir yapılır.

Bir Fazlı Elektronik Aktif Elektrik Sayacının Klemens Bağlantısı ve Tasarruf

Elektronik Sayaç bağlantıları :

Elektronik elektrik sayaçlarının bağlantısı mekanik sayaçlarda olduğu gibidir. Klemens bağlantıları mekanik sayaçlar ile aynı özellikleri taşımaktadır.

Mekanik sayaçla elektronik sayaç arasındaki farklar: 

Mekanik sayaçlarla elektronik sayaçların ölçüm sistemi farklıdır. 

Elektronik sayaçlarda mekanik parçalardan kaynaklanan sorunlar yüzünden arızalanma söz konusu değildir. 

Elektronik sayaçlarda klemens ve gövde kapağı açılma tarihleri, saatleri ve adetlerinin kayıtları tutulduğu için kaçak elektrik kullanma riski çok azdır. 

Elektronik sayaçlarda geriye dönük tüketim bilgileri tutulduğundan enerji bilgileri takip edilebilir. 

Elektronik sayaçlarda çok tarifeli sisteme abone olunarak tüketilen aynı enerjiye karşı daha az para ödemek mümkündür. 

Elektronik elektrik sayaçları tasarruf sağlaması :

Mekanik sayaçlar tek tarife üzerinden fiyatlandırıldığı için aylık gider sabittir. Elektronik sayaç satın alınıp çok tarifeli sisteme abone olunduğu takdirde mekanik sayaçta tüketilen enerjiye ödenen tutar elektronik sayaçta daha azdır (Kullanılan zaman dilimine bağlı olarak). Ödenen faturada tasarruf sağlanılması için yalnızca elektronik sayaç almak yetmez ilgili kuruma başvuru yapılarak çok tarifeli sisteme abone olunması gerekmektedir.

Bu sisteme abone olan tüketicilerin sayaçları: 

(06:00–17:00) arası “Gündüz Tarifesi” 

Gündüz tarifesinde normalden yaklaşık %5 daha ucuz faturalandırılır. 

(17:00–22:00) arası “Puant Tarifesi” ( puant= En yüksek güç çekilen zaman) 

Puant tarifesinde normalden yaklaşık %50 daha pahalı faturalandırılır. 

(22:00–06:00) arası “Gece Tarifesi” olarak tarifelendirilir. 

Gece tarifesinde normalden yaklaşık %50 daha ucuz faturalandırılır.