DENEY... Yer Los Angeles…
Genie, 1970 yılında bir evin bodrumunda, lazımlıklı sandalyeye bağlı olarak bulunduğunda 13 yaşındaydı. Katarakt dolayısıyla görüşünü yitirmiş annesi kocasına karşı çıkmaya korkmuş, susmayı tercih etmişti.
Akıl hastası babası yüzünden ömrünü hayattan tamamen tecrit edilmiş bir halde geçiren kızın bildiği kelime sayısı 20 civarındaydı. 13 yıl boyunca sadece “Kes şunu” veya “Yeter artık” gibi birkaç cümle haricinde hiç ses duymamıştı. Çünkü akıl hastası baba, annesinin ve büyük kardeşinin Genie ile görüşmelerini yasaklamıştı.
Bazı geceler ağladığında babası bodruma iniyor ve havlamaya benzer korkunç sesler çıkararak kızı susturuyordu. Kız, kimi günler bağlı olduğu sandalyeyle birlikte yere düşüyor ve saatlerce düştüğü yerde kalıyordu. Babası arada bir insafa gelip kızı sandalyeden çözüyor, bir uyku tulumuna sarıp üstünde metal kapak bulunan bir beşiğin içine koyup kapağı kapatıyordu.
Annesinin, kendisine verilen bir dakikalık süre içinde yalnızca kızını beslemeye izni vardı. Beslenme esnasında da konuşması yasaktı.
Babası küçük kızı 13 yıl boyunca az ışık alan bir odada sandalyeye bağlı oturmak zorunda bıraktı. Genie bu süre boyunca dile neredeyse hiç maruz kalmadı. Bulunduğunda 6 yaşındaki bir çocuk gibiydi. Suçlu babası mahkemeye çıkarılmadan önce intihar etti.
Radyosu, televizyonu olmayan bu çocuk, duygusal ve sosyal mahrumlukla büyüdü. Şans eseri kurtarılıp hastaneye getirildiğinde ayakta duramıyor, insani özellikler sergileyemiyordu.
Dahası dil bilmediği için iletişim kuramıyordu.
Olayı duyan psikolog, psikiyatr, engelli eğitmeni gibi bilim adamları hemen hastaneye akın ettiler. Bu grubun arasında en iştahlı gözükenleri dil bilimcilerdi. Ana dilin ancak çocukluk döneminde öğrenilebileceğini savunan Kritik Periyot / Kritik Dönem hipotezi için sonunda tabii bir denek bulmuşlardı.
Hastane, bilimsel araştırmaların üssü haline geldi. Genie’yle gönüllü olarak ilgilenmek isteyenler sıraya girdi, evlatlık almak için türlü numaralar çekildi.
Yıllar süren uğraşlar neticesinde Genie, yaş olarak geç kalması sebebiyle 100 kelimeden fazlasını öğrenemedi ve annesi tarafından kimsesizler evine gönderildi.
Dil ediniminde kritik dönem varsayımı belli bir yaşa kadar dile hiç maruz kalmayan çocukların hayatlarının geri kalanında hiçbir zaman dil öğrenemeyeceğini ortaya koyar. İlk dilini bu dönem geçtikten sonra öğrenen çocukların dil bilgisi ile alakalı sorunlar yaşadıkları sonradan görülecektir. Genie vakası o kadar önemli bulunmuş olacak ki, hükümet bu konuyu araştırmaları için bilim adamlarından oluşan bir ekip kurmuştu.
Genie çok meraklıydı, onun için yeni olan her nesnenin adını soruyor ve öğreniyordu. Dil becerilerinden sorumlu sistemlerin bulunduğu beynin arka kısmı Genie hiç dile maruz kalmadığı için uyarılmamıştı ve gitgide küçülmüştü. Özetle Genie’nin beyni dil için gerekli kapasiteye ulaşacak kadar gelişmemişti. Varsayıma göre Genie artık dili tam anlamıyla hiç öğrenemeyecekti.
14 yaşına geldiğinde annesi Genie’yi alarak eski evlerine döndü ancak Genie ile ilgilenmekte yetersiz kaldığından o birkaç hafta sonra bakımevine yollandı. Bakımevinde ona yeterli psikolojik destek verilmedi ardından Genie sürekli bir yerden diğerine taşındı. En sonunda Genie, insanca yaşaması için koşullar sağlanmadığından ve deney faresi gibi davranıldığı gerekçesiyle bilim adamlarıyla görüşmesi yasaklanarak Los Angeles yakınlarında bir yetişkin bakım evine bırakıldı. Genie burada işaret dilini öğrendi ve işaret diliyle iletişim kurmaktadır.
Tez doğrulandı.
Yukarıdaki metne göre aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
a) Bazı şeyleri öğretmek ancak belli bir yaşa kadar mümkündür
b) Bir çocuk 13 yaşından sonra dilini öğrenemiyorsa, dinini ve kültürünü de zor öğrenir.
c) Kritik periyotta aile tarafından verilmesi gereken eğitim ihmal edilirse telafisi zor olur.
d) Toplumda uyumsuzluk gösteren kişilerin birçoğuna çocukken doğru eğitim verilmemiştir.
d) Hepsi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder