Türkiye Termik Santrallerde Kömürden Elektrik Üreteminde Avrupa Lideri Oldu

Türkiye Termik Santrallerde Kömürden Elektrik Üreteminde Avrupa Lideri Oldu

Enerji düşünce kuruluşu Ember'in açıkladığı verilere göre, Türkiye 2024 yılının ilk çeyreğinde Almanya ve Polonya'yı geride bırakarak kömürden elektrik üretiminde Avrupa'nın lideri oldu.

Türkiye, nisan ayındaki 36 teravat saatlik (TWh) kömür yakıtlı elektrik üretimi ile hem Almanya hem de Avrupa'nın üçüncü en büyük kömür kullanıcısı olan Polonya'yı geride bırakarak geçti. Aynı dönemde Almanya'daki kamu kuruluşlarının kömür yakıtlı elektrik üretimi 34,6 TWh, Polonya'nın ise 31,3 TWh oldu.

Ocak-Nisan 2024 döneminde Türkiye'nin kömür yakıtlı santrallerinden kaynaklanan toplam karbondioksit (CO2) emisyonu 36 milyon metrik tonun biraz üzerinde gerçekleşti. Bu karbondioksit (CO2) emisyonu Almanya'daki santrallerin saldığı 35,8 milyon tonu ve Polonya'daki kömürlü termik santrallerin saldığı 32,2 milyon tonu geçti.

Almanya ve Polonya kömür kullanımını azaltıyor

Türkiye'nin bölgesel kömür sıralamasındaki yükselişinin ana nedeni, Ocak-Nisan 2024 döneminde Almanya'nın kömür kullanımındaki keskin düşüş oldu. Almanya'daki 2023'ün aynı dönemine kıyasla %32'den de fazla azalma meydana geldi.

Türkiye'nin kömür yakıtlı üretim toplamı, 2023'ün aynı aylarına kıyasla yaklaşık %3 daha az olmasına rağmen, Almanya'yı geride bırakmış oldu.

Almanya ve Polonya'nın 2024 nisan ayına kadar kömür yakıtlı üretimi, 2019'un aynı aylarına göre sırasıyla %42 ve %19,4 azaldı. Kuzey Avrupa ekonomilerinde son beş yılda elektrik üretiminde kömür kullanımını azaltmaya yönelik sürekli bir çabalar bunda etkili oldu.

Almanya, Polonya ile kuzey ve batı Avrupa'daki diğer zengin ekonomilerde temiz enerji üretim kapasitesinin son zamanlarda hızla artması, kömürün bu enerji sistemlerindeki statüsünün azalmasında etkili oldu.

Ember'in açıkladığı verilere göre, 2022 ve 2023 yılları arasında temiz enerji üretim kapasitesi Almanya'da %9, Polonya'da %21,4, Hollanda'da %21, İtalya'da %9,6 ve İspanya'da %8 oranında arttı. Bu artış kısmen fosil yakıtlardan enerji dönüşüm çabalarına yardımcı olmak için tasarlanan büyük devlet sübvansiyonları sayesinde gerçekleşti.

Buna karşılık, artan bütçe açığının sübvansiyon harcamalarını kısıtladığı Türkiye'deki temiz üretim kapasitesi 2022'den 2023'e %4,5 oranında arttı.

Çekya %1,1 , Romanya %1,4 ve Sırbistan'da %3,6 da 2023 yılında temiz üretim kapasitesindeki artış sınırlı kaldı. Bu durum Avrupa bölgesindeki zengin ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki temiz enerji geliştirme farkının arttığını gösteriyor.

Temiz enerji üretim kapasitesindeki yavaş büyümeye ek olarak Türkiye, Çekya ve Sırbistan, Bulgaristan enerji sistemlerinde Avrupa çapında kömüre en bağımlı ülkeler olmaya devam etti.

2024'ün ilk dört ayında kömür, Türkiye'deki toplam elektrik üretiminin ortalama %34'ünü, Çekya'da %35'ini, Bulgaristan'da yaklaşık %30'unu ve Sırbistan'da %9'unu oluşturdu.

Bu ortalamalar Almanya'da %21, Avrupa genelinde ise %13 civarında gerçekleşti.

Türkiye'de elektrik üretiminde kömüre bağımlılığın nedenleri neler?

Türkiye'nin kömüre olan bağımlılığının, ülkenin ekonomik büyüme hızıyla paralel şekilde arttığı görülmektedir.

Uluslararası Para Fonu'nun verilerine göre, Türkiye'nin reel gayrisafi yurtiçi hasılasının 2019-2024 yılları arasında yılda ortalama %4,5 oranında büyüyeceği tahmin ediliyor.

Bu büyüme hızı Avrupa ortalamasından 3,5 kat, küresel ortalamadan ise yaklaşık 1,6 kat daha fazla ve ülkenin toplam enerji ihtiyacının da benzer ölçüde arttığı anlamına geliyor.

Kuraklık nedeniyle hidroelektrik barajlarından elde edilen yerel üretimde son zamanlarda yaşanan düşüşler de kömür enerjisine olan ihtiyacı artırıyor. Bu da Türkiye'nin kömür ithalatına yansıyor.