Pisagor'un Adalet Kupası (Bardağı), Aza Kanaat Etmeyen Elindekilerden de Olabilir

Sisamlı (Samos) Pisagor, filozof ve matematikçidir.

Pisagor’un 2 bin 500 yıl önce icat ettiği Adalet Kupası (Dikea Kupa) ters çan biçimindedir ve ilginç bir özelliği vardır.

Kupanın altında bir delik vardır ancak sınır çizgisini aşmadığınız sürece kupa içindeki sıvı dökülmez.

Kupanın içinde bir sınır vardır ve bu sınırdan fazla doldurursanız içindekiler alttaki delikten tamamen akar.

Adalet Kupasının bu ilginç özelliği adeta şu mesajı verir:

“Aza kanaat getirmeyen çoğu bulamaz.”

Bir diğer çıkarılacak ders de şu olabilir:

“İnsan bazen yaşamın sundukları ile yetinmeyi bilmelidir, zira daha fazlasını arzularken elindekiler de kayıp gidebilir…”

Yolu Yunanistan‘ın özellikle Sisam (Samos) Adasına düşenler bu adada ki hediyelik eşya dükkanlarında Adalet Kupasını görüp alabilirler.

Avometre Nedir? Nasıl Kullanılır? Özellikleri Nelerdir? Hangi Ölçümler Yapılır?

Ölçme İlkesi ve Kullanma Tekniği

Akım, gerilim ve direnç değerini ölçen aletlere avometre denir. 

A - Amper

V - Volt

O - Ohm

AVOmetrelerin analog ve dijital tipleri mevcut olup analog olanları yapı olarak döner bobinli ölçü aletleridir.

Dijital avometrelerin akım, gerilim, direnç yanında kapasite, endüktans, frekans, sıcaklık değerlerini ölçmek ile birlikte transistörlerin uç tespitlerini de yapabilmektedir. 

Avometrelerin genellikle 2, 3, 4 prob bağlantı soketi bulunmaktadır. Soket sayısı arttıkça aletin özellikleri de artmaktadır. 

Ölçme sırasında kolaylık sağlaması için siyah prob COM soketine, kırmızı prob ise ölçüm çeşidine göre uygun sokete bağlanır.

Avometre ile ölçüm yapılırken aşağıda belirtilen noktalara dikkat etmek gerekir:

1- Ölçülecek büyüklüğün cinsine göre AC veya DC seçimi yapılmalıdır.

2- Ölçülecek büyüklük avometrenin ölçme sınırından büyük olmamalıdır.

3- Kademe anahtarı en doğru ölçme için ölçülecek büyüklüğe en yakın, ama küçük olmayan kademeye getirilmelidir.

4- Ölçülecek büyüklüğün değeri net olarak bilinmiyorsa kademe anahtarı en büyük değere getirilmelidir.

5- Avometre, ölçülecek büyüklüğün gerektirdiği bağlantı şekline göre bağlanmalıdır. Akım ölçülecekse seri, gerilim ölçülecekse paralel.

6- DC ölçmelerinde ibre ters sapar ise uçlar ters çevrilmelidir.

7- Ölçü aletinin ibresi çok az sapıyor veya değer ekranında “0” ibaresi varsa kademe küçültülür.

8- Değer ekranında “1” ibaresi varsa kademe büyültülmelidir.

9- Ölçmede kolaylık sağlamak için kırmızı prob ölçme için uygun sokete, siyah prob ise COM (ortak) soketine bağlanmalıdır.

10- Yüksek değerli akım ölçümü yapılırken (10-20 A) siyah prob COM soketine, kırmızı prob yüksek akım soketine bağlanır.

Analog Avometre ile Ölçüm Yapmak

Analog veya dijital avometre ile ölçüm yapmak birbirinden farklı teknikler gerektirmez. Aradaki fark yalnızca kademe seçimi ve analog avometrelerde skalanın tek olmasından kaynaklanan okuma zorluğudur. 

Tek skalada birden fazla taksimatlandırma yapılmış, her taksimatın yanına hangi büyüklüğün ölçülmesinde kullanılacağı belirtilmiştir. Ölçülecek büyüklük uygun kademe seçildikten sonra yalnız ait olduğu skala taksimatından okunmalıdır (Ω,V,A gibi). 

Ayrıca skala taksimatının bölümlendirilmesinde aynı noktada alt alta birden fazla değer yazılmıştır. Bu değerler ölçülecek büyüklüğün kademesi değiştikçe, o kademe için skala taksimatındaki noktanın yeni değeridir. Özetle skaladaki bir nokta gerilim ölçerken kademenin biri için 250 volta, aynı nokta daha küçük bir kademe için 50 volta karşılık gelir. Bu durum ölçülen büyüklüğün kademeye göre hangi taksimattan ve hangi değer ile ölçüleceğinin doğru tespit edilmesini gerektirir.

Analog ölçü aletlerinde seçilen kademe ile okunan değer arasında sonuca ulaşmak için işlem yapmak gerekebilir. AC 1000 V kademesinde alternatif gerilim ölçülecek bir avometrede ibre 4 rakamının üzerinde durmuş ise ölçülen büyüklüğün değeri skalanın en son değeri 10 yerine 1000 V kabul edildiğinde 4 değerinin de 400 V olması gerektiği orantı ile hesaplanarak bulunur. Direnç ölçümü yapılırken ise X100 kademe seçiminde ibre Ω skalasında 10 rakamını gösteriyorsa sonuç 10X100 = 1000 Ω = 1KΩ şeklinde tespit edilir.

Dijital Avometre ile Ölçüm Yapmak

Dijital avometreler ile ölçüm yapmak daha kolaydır. 

Dijital avometreler ile ölçüm yapılırken değer ekranında görünen değer, ölçülen değerin kendisidir; ayrıca hesaplama işlemi yapılmasını gerektirmez. 

Dijital avometrelerin bazılarında ölçülecek A, Ω, V kısımları tek kademelidir. Bu avometrelerde yanız ölçüm yapılacak kademenin seçilmesi yeterlidir.

Voltmetre Nedir? Devreye Nasıl Bağlanır? Elektrik Devresinde Gerilim Ölçmek

Gerilimin Tanımı

Bir elektrik devresinde akımın geçişini sağlayan etki olup iki nokta arasındaki potansiyel fark olarak ifade edilir.

(V) harfi ile gösterilir.

Gerilimin birimi volttur.

Voltmetrenin Yapısı ve Tanımı

Elektrik devrelerinde gerilim ölçmeye yarayan ölçü aletlerine voltmetre denir.

Voltmetreler devreye paralel bağlanır ve “V” harfi ile gösterilirler.

Analog veya dijital voltmetreler bulunmaktadır.

Voltmetrelerin iç direnci yüksektir. Elektrik devrelerinde voltmetrenin yanlışlıkla seri bağlanması durumunda iç direnci çok fazla olduğundan alıcı düzgün olarak çalışmaz. Eğer alıcı yüksek akımlı ise bu durumda voltmetre seri bağlanacak olursa yanarak kullanılmaz hale gelebilir.

Voltmetreyi Devreye Bağlamak ve Gerilim Ölçmek

Gerilim ölçme işleminde en önemli noktalardan biri yapılacak gerilim ölçümüne uygun voltmetre seçmektir. 

Bu seçimim doğru yapılması, ölçümün doğruluğu, ölçüm yapan kişinin ve ölçü aletinin güvenliği için önemlidir. 

Voltmetre seçimi yapılırken aşağıda belirtilen hususlara kesinlikle dikkat edilmelidir:

1- Voltmetreler devreye paralel bağlanır.

2- Gerilim çeşidine uygun (AC-DC) voltmetre seçilmelidir.

3- Gerilimin ölçme sınırı ölçülecek gerilimin değerinden mutlaka büyük olmalıdır.

4- Alternatif gerilim ölçmelerinde voltmetreye bağlanan giriş ve çıkış uçları farklılık göstermez. Doğru akımda ise “+” ve “–“ uçlar doğru bağlanmalıdır. Aksi takdirde analog ölçü aletlerinde ibre ters sapar, dijital ölçü aletlerinde gerilim değeri önünde (─) ifadesi görünür.

5- Ölçülecek gerilim değerine uygun hassasiyet ve yapıya sahip voltmetre seçilmelidir. 10 mV’luk gerilim, kV seviyesinde ölçüm yapan voltmetre ile ölçülemez.

6- Voltmetre gerilimi ölçülecek kaynak veya alıcının uçlarına bağlanmalıdır.

7- Enerji altında, sabit voltmetrelerin bağlantısı yapılmamalı ve yapılmış bağlantıya müdahale edilmemelidir. Ancak taşınabilir ve problar vasıtası ile ölçüm yapılabilecek voltmetreler ile gerekli önlemler alındıktan sonra ölçüm yapılabilir.

Sol Kolu Olmayan Tek Kollu Judocu Çocuk, Eksikliklerimize Rağmen Başarılı Olmak

İnsanların eksiklikleri bazen, aynı zamanda en güçlü tarafları olabilir. Yeter ki bu eksiklik kafalarında, düşüncelerinde, cesaretlerinde ve aldıkları kararlarda olmasın.

Japonya’da bir çocuk 10 yaşındayken bir trafik kazası geçirmiş ve sol kolunu kaybetmiş.

Oysa çocuğuk büyüyünce iyi bir judo ustası olmak istiyormuş.

Sol kolunu kaybetmekle birlikte, bu hayali de yıkılan çocuğunun büyük bir depresyona girdiğini gören babası, Japonya’nın ünlü bir Judo ustasına gidip yapılacak bir şeyin olup olmadığını sormuş.

Judo hocası getir çocuğu da bir bakalım, demiş.

Ertesi gün baba-oğul varmışlar hocanın yanına. Hoca çocuğu süzmüş ve ”Tamam. Yarın eşyalarını getir, çalışmalara başlıyoruz.” demiş.

Ertesi gün çocuk geldiğinde hocası ona bir hareket göstermiş ve ” bu hareketi çalış ” demiş.

Çocuk bir hafta aynı hareketi çalışmış. Sonra hocasının yanına gidip ”Bu hareketi öğrendim başka hareket göstermeyecek misiniz?” demiş.

Hocanın cevabı: Çalışmaya devam et, olmuş.

Aradan 2 ay, 3 ay, 6 ay derken çocuk judo okulundaki bir yılını doldurmuş. Çocuk bir yıl boyunca hep o aynı hareketi tekrarlamış çalışmış.

Hocanın yanına tekrar gitmiş ”Hocam bir yıldır aynı hareketi yapıyorum bana başka hareket göstermeyecek misiniz? ”

Hoca: Sen aynı hareketi çalış oğlum. Zamanı gelince yeni harekete geçeriz.

Aradan 2 yıl ,3 yıl, 5 yıl derken çocuk judodaki 10. yılını doldurmuş.

Bir gün hocası yanına gelip “Hazır ol. Seni büyük turnuvaya yazdırdım. Yarın maça çıkacaksın.”

Delikanlı şok olmuş. Hem sol kolu yok hem de judo da bildiği tek hareket var.

Ünlü judocuların katıldığı turnuvada hiçbir şansının olmayacağını düşünmüş ama hocasına saygısından ses çıkarmamış.

Turnuvanın ilk günü delikanlı ilk müsabakasına çıkmış.

Rakibine bildiği tek hareketi yapmış ve kazanmış. Derken ikinci ,üçüncü maç… çeyrek final, yari final ve final…

Finalde delikanlının karşısına ülkenin son on yılın yenilmeyen şampiyonu çıkmış.

Tam bir üstat, delikanlı dayanamayıp hocasının yanına koşmuş.

─ Hocam hasbelkader buraya kadar geldik ama rakibime bir bakın hele. Bende ise bir kol eksik ve bildiğim tek bir hareket var. Bu kadar bana yeter. Bari çıkıp ta rezil olmayayım izin verin turnuvadan çekileyim.

─ Olmaz demiş hocası. Kendine güven, çık dövüş. Yenilirsen de namusunla yenil.

Çaresiz çıkmış müsabakaya. Maç başlamış. Delikanlı yine bildiği o tek hareketi yapmış ve rakibini yenmiş. Judo şampiyonu olmuş. Kupayı aldıktan sonra hocasının yanına koşmuş:

─ Hocam nasıl oldu bu iş ? Benim bir kolum yok ve bildiğim tek bir hareket var. Nasıl oldu da ben kazandım ?

─ Bak oğlum, 10 yıldır aynı hareketi çalışıyordun. O kadar çok çalıştın ki, artık yeryüzünde bu zor judo hareketini senden daha iyi yapan hiç kimse yok. Bu birincisi...

İkincisi de o hareketin tek bir karşı hareketi vardır. Onun için de rakibinin senin sol kolundan tutması gerekir.!

Eksikliklerini tanı,

Güçlü yönlerini keşfet,

Bir konuda çok çalış,

En iyi olmayı hedefle,

Zorlu rakiplerden korkma...

Elektrik Akımı Ölçümü, Ampermetre Yapısı, Bağlantısı, Pensampermetre Nedir?

Elektrik Akımı ve Tanımı

Birim zamanda, bir yönde meydana gelen elektron hareketine elektrik akımı denir.

Elektrik akımı, iletkenlere uygulanan potansiyel farkın iletken atomunun son yörüngesindeki elektronları kendi yörüngesinden koparıp bir yönde ötelemesi ile meydana gelir. 

Elektrik akımı “I” harfi ile gösterilir.  Birimi amper dir.

Akım şiddeti ampermetre ile ölçülür.

Ampermetre Yapısı ve Çeşitleri 

Elektrik akım şiddetini ölçmede kullanılan ölçü aletlerine ampermetre denir. 

Ampermetrelerin elektrik devrelerindeki sembolü, daire içinde “A” ile ifade edilir. 

Ampermetreler devreye seri bağlanır, çünkü alıcı veya alıcılardan geçecek akımın ölçülebilmesi için akımın tamamının ampermetreden geçmesi gerekmektedir. 

Ampermetreler devreye seri bağlandıklarından, ölçüm yaptıkları devrelerde bir yük gibi akımı sınırlandırıcı etki yapmamaları gerekmektedir. Bu yüzden ampermetrelerin iç dirençleri çok küçüktür (0-1 Ω) ve yanlışlıkla paralel bağlanmaları durumunda üzerinden çok büyük akım geçeceğinden kısa sürede kullanılmaz hale gelebilirler.

Akım şiddetini ölçen bu aletler dijital, analog ve pens ampermetreler olarak çeşitlere sahiptir. 

Ampermetreler ölçülecek değere göre mA seviyesinden kA seviyesine kadar ölçme alanına sahip olarak imal edilmektedirler. 

Ölçülecek akımın DC veya AC olmasına göre, DC ampermetresi veya AC ampermetresi kullanılmalıdır.

Ampermetreyi Devreye Bağlama ve Akım Ölçme 

Akım ölçme işlemi yapılmadan önceki en önemli nokta ölçüm yapılacak akıma uygun ampermetre seçmektir. Ampermetre seçimi yapılırken aşağıda belirtilen hususlara kesinlikle dikkat edilmelidir: 

Ampermetreler devreye seri bağlanır. 

Akım çeşidine uygun (AC-DC) ampermetre seçilmelidir. 

Ampermetrenin ölçme sınırı, ölçülecek akım değerinden mutlaka büyük olmalıdır. 

Alternatif akım ölçmelerinde ampermetreye bağlanan giriş ve çıkış uçları farklılık göstermezken doğru akımda “+” ve “–“ uçlar doğru bağlanmalıdır. Aksi takdirde analog ölçü aletlerinde ibre ters sapar dijital ölçü aletlerinde değer önünde negatif ifadesi görünür. 

Ölçülecek akım değerine uygun hassasiyete sahip ampermetre seçilmelidir. μA seviyesindeki akım, amper seviyesinde ölçüm yapan bir ampermetre ile ölçülemez. 

Enerji altında hiçbir şekilde ampermetre bağlantısı yapılmamalı ve mevcut bağlantıya müdahale edilmemelidir.

Akım Transformatörleri 

Büyük değerli akımların ölçülmesinde akım transformatörleri kullanılır. 

Akım transformatörlerinin primer sargısından ölçülecek akım sekonder sargısından ise ölçü aleti akımı geçer. Örneğin, 100/5 dönüştürme oranına sahip bir transformatörün primer sargısından 100 A akım geçerken sekonder sargısından ve sekonder sargısına bağlı ölçü aletinden 5 A akım geçer. 

Burada akım transformatörünün görevi büyük değerli akımı ölçü aletini tehlikeye sokmayacak değere düşürerek güvenli ölçme sağlamaktır. 

Akım transformatörlerinin primer uçları K-L, sekonder uçları k-l olarak gösterilir. 

Akım transformatörleri, hassasiyet sınıfı ve dönüştürme oranlarına göre seçilerek kullanılır. 

Akım transformatörlerinde sekonder sargı uçları açık bırakılmamalıdır. Bu durum akım trafosunun yanarak kullanılmaz hale gelmesine neden olabilir. 

1000 A kadar akım transformatörleri aşağıda verilmiştir: 10-15-20-30-50-75-100-150-200-300-400-600-800-1000 / 5 şeklindedir.

Akım transformatörünün primeri, akım değeri ölçülecek enerji hattına; sekonder uçları da ölçü aleti uçlarına bağlanmalıdır.

Ayrıca sekonder sargı uçlarından birinin mutlaka topraklaması gerekir.

Pens Ampermetreler 

Pens ampermetreler dijital ve analog olmak üzere çeşitli tipte, değişik özelliklere sahip olacak şekilde üretilmektedir. 

Pens ampermetreler, akım ölçme işlemini daha pratik hale getirmek için ampermetre ve akım trafosu aynı gövde içerisinde birleştirilerek oluşturulmuş ölçü aletleridir. 

Aletin gövdesinden dışarı doğru açılan demir nüvesi, pens gibi açılıp kapanacak şekilde yapılmıştır. Böylece akımı ölçülecek iletken kesilmeden pens içerisine alınır. 

Pens içerisindeki iletken tek sipirlik primer sargı görevi görerek etrafında oluşan manyetik alan pens şeklindeki nüveden geçerek alet içerisindeki sekonder sargıda bir gerilim meydana getirir ve akım değeri bu şekilde tespit edilir. 

Pens ampermetrelerde pens içerisine yalnız akımı ölçülecek iletken alınmalıdır. 

Pens içerisinde birden fazla iletken alınırsa ölçülen akım değeri şu şekilde yorumlanmalıdır. İletkenlerden aynı yönde akım geçiyor ise ölçülen değer bu akımların toplamına, zıt yönlü akım geçiyor ise farkına eşittir.

Çeşitli Birimlerin Onluk Sistemdeki Ast ve Üst Katları İsimleri, Büyüklükleri ve Birbirine Dönüşümleri Nasıl Olmaktadır?

Çeşitli birimlerin ondalık sisteminde alt ve üst katları aşağıda verilmiştir.

Alt kattan üst kata dönüşüm yapılırken sıfır silinir.

Örnek: 10.000 amper = 10 kiloamper


Üst kattan alt kata dönüşüm yapılırken sıfır eklenir.

Örnek : 5 kilovolt = 5.000 volt

Çarpı Katsayısı	SI Öneki	Bilimsel Gösterim
1 000 000 000 000 000 000 000 000	yotta (Y)	1024
1 000 000 000 000 000 000 000	zetta (Z)	1021
1 000 000 000 000 000 000	exa (E)	1018
1 000 000 000 000 000	peta (P)	1015
1 000 000 000 000	tera (T)	1012
1 000 000 000	giga (G)	109
1 000 000	mega (M)	106
1 000	kilo (k)	103
0,001	milli (m)	10-3
0,000 001	micro (µ)	10-6
0,000 000 001	nano (n)	10-9
0,000 000 000 001	pico (p)	10-12
0,000 000 000 000 001	femto (f)	10-15
0,000 000 000 000 000 001	atto (a)	10-18
0,000 000 000 000 000 000 001	zepto (z)	10-21
0,000 000 000 000 000 000 000 001	yocto (y)	10-24

Sesin Tanımı, Özellikleri, Ses Şiddeti Ölçümü, Gürültü, Desibelmetre Nedir?

Sesin Tanımı :

Maddesel bir ortamda (katı, sıvı veya gaz) meydana gelen titreşimler ses olarak isimlendirilir.

Işıkta olduğu gibi ses de oluşan bu titreşimlerin frekansına göre değişir. Bu değişik frekanstaki sesler müzikte farklı notalar olarak isimlendirilir.

İnsan kulağı, kulak zarı vasıtasıyla bu ses titreşimlerini hisseder ve beyinde duyma olayı gerçekleşir.

Işıkta belirli frekans aralığındaki renkleri görebildiğimiz gibi ses dalgalarını da belirli bir frekansa kadar duyabiliriz. 

Ses veren herşey titreşir. Bu titreşimler belli frekanslarda olmaktadır. İnsan kulağı 20Hz ile 20.000 Hz frekansı arasındaki sesleri duyabilir. Bazı canlılar bizim duyamadığımız yüksek frekanslı sesleri duyabilirler. Köpekler 50.000 Hz, kedi 65.000 Hz, yarasalar 120.000 Hz ve yunus balığı 150.000 Hz frekansına kadar olan sesleri duyabilirler.

Ses, yayılmak için mutlaka maddesel bir ortama ihtiyaç duyar. Yani boşlukta ses yayılmaz. Örneğin, ay yüzeyinde atmosfer olmadığından atom bombası patlaması bile olsa hiçbir ses duyulmaz. Ses, içinde bulunduğu ortamın yoğunluğuna göre değişik hızlarda yayılır.

Sesin hızı, ışık hızına göre çok azdır. Ses saniyede 340 m yol almaktadır. Sesin yayılma hızı ortamın sıcaklığına bağlıdır. Sıcaklık arttıkça yayılma hızı artar. Sesin yayılma hızı ortamına da bağlıdır. Ses en hızlı katı maddelerde yayılır.

Bir ses kaynağından çevreye yayılan ses dalgaları, sert bir yüzeye çarptıklarında doğrultularını değiştirerek yansımaya uğrar. Çevremizdeki seslerin bir kısmını yansıma sonucunda duyabilmekteyiz.

Ses Seviye Birimi, Desibel (db) 

Ses, atmosferde yayılırken yayılma doğrultusunda basınç farklılıkları oluşturur. Ses şiddeti bu basınç farkının büyüklüğüdür. Ses şiddeti birimi bel olarak ifade edilir. Bu büyük bir birim olduğu için 10 kat düşük olan desibel (db) kullanılır.

İnsan kulağı için ;

0 – 30 db arası kısık sesler, 

30 – 60 db arası gürültülü sesler, 

85 db den fazlası ise kulakta fiziksel hasarlar bırakabilecek ses şiddetidir. 

Örneğin, normal konuşma şiddeti 40 - 50 db civarıdır. Demir testeresi, küçük makineler 60 - 80 db civarında ses çıkarır. Asfaltları delen havalı kompresörler ise 90 db değerindedir. Bu şiddette sese uzun süre korumasız maruz kalmak kalıcı fiziksel hasarlara neden olabilir.

Ses Seviyesi Ölçü Aletleri, Desibelmetre

Ses seviyesini ölçen aletlere desibelmetre denir. Desibelmetre, ses şiddetini algılamak için bir mikrofon ve bu mikrofondan gelen sinyalleri değerlendirecek gövde kısmından oluşur. Mikrofondan gelen ses şiddetiyle orantılı elektrik sinyalini desibel cinsine dönüştürerek ekranına verir.