Üç Fazlı İki Asenkron Motor Zaman Röleli Kumanda Problemi Devre Şeması

Problem :

Üç fazlı iki motor, aşağıda belitilen şekilde çalışacaktır. Buna uygun devrenin kumanda şemasını Amerikan normu ile çiziniz.

1- Starta basılınca her iki motorda çalışacaktır.

2- 1. motor sadece starta basılı olduğu sürece çalışacak.

3- Starttan elimizi çektiğimizde 1. motor hemen duracak, 2. motor ise 30 saniye daha çalışacak ve duracaktır.

4- Stop butonuna basıldığında ise bütün sistem duracaktır.

Üç Fazlı İki Asenkron Motor Kumanda Problemi Devre Şeması

Problem :

Üç fazlı iki motor, aşağıda belirtilen şekilde çalışacaktır. Buna uygun devrenin kumanda şemasını Amerikan normu ile çiziniz.

1- Birinci motor start butonuna basıldığı sürece çalışacaktır.

2- İkinci motor ise start butonuna basıldıktan sonra sürekli olarak çalışacaktır.

3- Stop butonuna basılınca sistemin enerjisi kesilecektir.

Devrenin Çalışması :

Devrede start butonuna basıldığında M1 kontaktörü ve M2 kontaktörü çalışır. Elimizi start butonundan çektiğimizde start butonuna mühürleme yapılmadığı için M1 kontaktörünün çalışması durur. M2 kontaktörü açık kontağı ile mühürleme yapıldığı için stop butonuna basılına kadar çalışmaya devam eder.

Tsunami Felekatinden Sonra Japon'ların Öğrettiği 10 Temel İlke

JAPONLAR

 Demek ki eğitimli insan olmak, başka birşey.

1 . AĞIRBAŞLILIK

Hiçbir dövünme ya da aşırı hareketlerle ızdırap ifade etme görüntüsü yok. Üzüntünün kendisi yüceltildi...

2 . ONUR

Su ve yiyecek kuyruklarındaki disiplin. Hiçbir kaba söz ya da sert el kol hareketi yok. Sakinlikleri övgüye değer...

3 . YETENEK

Örneğin, inanılmaz mimarileri. Binalar sallandı ama yıkılmadı...

4 . ERDEM

İnsanlar sadece o anda gereksinimleri olanları aldılar. Herkes bir şeyler alabilsin diye.

5 . DÜZEN

Hiçbir dükkanda yağmalama yok. Yollarda korna çalmak, sollamak yok. Sadece anlayışlı tavırları var...

6 . ÖZVERİ

Elli çalışan, deniz suyu pompalamak için nükleer reaktörlerin içinde kaldı. Bunların yaptıklarının karşılığı nasıl ödenebilir?

7 . DUYARLILIK

Lokantalar fiyatlarında indirim yaptı. Korunmayan bir bankamatiğe hiç kimse saldırmadı. Zenginler fakirlere, güçlüler zayıflara baktı.

8 . EĞİTİM

Yaşlılar ve çocuklar dahil herkes ne yapacağını tam olarak biliyordu. Aynen de uygulayarak yaptılar...

9 . MEDYA

Bültenlerde kendilerini mükemmel bir şekilde dizginlediler. Olumsuz ve abartılı halkı etkileyecek haberler yapmadılar.

10 . VİCDAN

Bir mağazada elektrikler kesildiğinde, insanlar aldıkları şeyleri tekrar raflarına koydular ve sessiz bir şekilde çıktılar.

Ülkeleri dev bir afete uğramış durumdaki Japon vatandaşlarından, dünyanın alacağı çok ders var.

Step Motorlar (Adım Motorları) Nedir? Yapısı, Çalışma Prensibi, Avantaj ve Dezavantajları Nelerdir?

Step Motorlar (Adım Motorları) :

Step motor, elektrik enerjisini dönme hareketine çeviren elektromekanik bir cihazdır. Elektrik enerjisi alındığında rotor ve buna bağlı şaft, sabit açısal birimlerde (step-adım) dönmeye başlar. Step motorlar, çok yüksek hızlı anahtarlama özelliğine sahip bir sürücüye bağlıdırlar (step motor sürücüsü). Bu sürücü, bir encoder veya PLC'den giriş palsları alır. Alınan her giriş palsında, motor bir adım ilerler. Step motorları, bir motor turundaki adım sayısı ile anılır. Örnek olarak 400 adımlık bir step motor, bir tam dönüşünde (tur) 400 adım yapar. Bu durumda bir adımın açısı 360/400 = 0.9 derecedir. Bu değer, step motorun hassasiyetinin bir göstergesidir. Bir devirdeki adım sayısı yükseldikçe step motor hassasiyeti ve dolayısı ile maliyeti artar.
Step motorlar, yarım adım modunda çalıştıklarında hassasiyetleri daha da artar. Örnek olarak 400 adım/tur değerindeki bir step motor, yarım adım modunda tur başına 800 adım yapar. Bu da 0.9 dereceye oranla daha hassas olan 0.045 derecelik bir adım açısı anlamına gelir. Bazı step motorlarda mikro step tekniği ile adım açılarının daha da azaltılması söz konusudur. Ancak tork kayıpları nedeni ile bu kullanım şekli etiketleme makineleri için pek uygun değildir. Step motorun adım açısı ile birlikte step motordan tahrik alan çekme silindirinin çapı, etiketleme hassasiyetini belirler. Yüksek hızlarda hassas bir etiketleme yapabilmek için bu değerlerin en uygun kombinasyonu gerekmektedir.

Adım motorlarının bu kadar çok kullanılma alanı bulmasının nedeni, bu motorlarınbazı avantajlara sahip olmasıdır. Bu avantajlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

* Geri beslemeye ihtiyaç göstermezler. Açık döngülü olarak kontrol edilebilirler.

* Motorun hareketlerinde konum hatası yoktur.

* Sayısal olarak kontrol edilebildiklerinden bilgisayar veya mikroişlemci gibi elemanlarla kontrol edilebilirler.

* Mekanik yapısı basit olduğundan bakım gerektirmezler.

* Herhangi bir hasara yol açmadan defalarca çalıştırılabilirler.
Adım motorlarının bu avantajları yanında bazı dezavantajları da aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

* Adım açıları sabit olduğundan hareketleri sürekli değil darbelidir.
* Sürtünme kaynaklı yükler, açık döngülü kontrolde konum hatası meydana getirirler.

* Elde edilebilecek güç ve moment sınırlıdır.

Yapısı :

Step motor statorunun birçok kutbu (genellikle sekiz) vardır. Bunların polaritesi elektronik anahtarlar yardımıyla değiştirilir. Anahtarlama sonucunda statorun ortalama güney ve kuzey kutupları döndürülmektedir. Rotorun güney kutbu, statorun kuzey kutbu sıralıdır. Rotorun mıknatıslığı, bir sürekli mıknatıs veya dış uyarım metotlarıyla oluşturulabilir. Bu arada sürekli mıknatıs oluşacaktır. Adımları (stepler) vasıtasıyla ortalama stator alanı döner ve rotorda bunu benzer (adımlar) stepler arasında takip eder. Daha iyi bir seçicilik elde etmek için rotor ve stator üzerine küçük dişler yapılmaktadır. Bu dişler bir birleriyle temas etmemelidir.

Çalışma Prensibi :

Step motora giriş pals uygulandığı zaman, belli bir miktar döner ve durur. Bu dönme miktarı, motorun yapısına göre belli bir açı ile sınırlandırılmıştır. Step motorda rotorun dönmesi, girişe uygulanan pals adedine bağlı olarak değişir. Girişe tek bir pals verildiğinde rotor, tek bir adım hareket eder ve durur. Daha fazla pals uygulanınca pals adedi kadar adım hareket eder.

Step motor, bir daire içinde elektromanyetik alanların dönüşü ile ifade edilebilir. Şekildeki 1 nolu anahtar kapandığı zaman sabit mıknatıs kendiliğinden 1. elektromanyetik alan ile aynı hizaya gelecektir. Bundan sonra 1 nolu anahtar açılıp, 2 nolu anahtar kapatılırsa sabit mıknatıs 2. elektromanyetik alanın karşısına gelecektir. Bu olaylar sırasıyla tekrarlanırsa daimi (sabit) mıknatıs, yani rotor bir daire içinde düzgün şekilde döner.

Üç Fazlı Dört Asenkron Motor Kumanda Problemi Devre Şeması

Problem :

Üç fazlı dört motor, aşağıda belitilen şekilde çalışacaktır. Buna uygun devrenin kumanda şemasını Amerikan normu ile çiziniz.

1- Sistemde dört motor vardır. Her motorun aşırı akım rölesi kontağı kendi kontaktör devresinde olacaktır.

2- Starta basıldığında bütün motorlar çalışacaktır.

3- Stopa basıldığında veya herhangi bir motorun aşırı akım rölesi attığında tüm sistem duracaktır.

4- Sistemde bir tek stop ve start butonu kullanılacaktır.

Devrenin Çalışması :

Devrede kontaktörlerin kendi aralarında seri bağlı olan açık kontakları start butonuna paralel bağlı olarak mühürleme yapılmıştır. Start butonuna basıldığında bütün kontaktörler ve bunlara bağlı motorlar çalışır. Eğer motorlardan birinin aşırıakım rölesi atar ve kontaktörün enerjisi kesilirse mühürleme bozulur ve bütün motorların çalışması durur.

Alternatör Nedir? Yapısı ve Çalışma Prensibi Nasıldır? Nerelerde Kullanılır?

Alternatör : 

Mekanik enerjiyi, hareket enerjisini alternatif akım elektrik enerjisine çeviren makinalara alternatör denir.

Alternatörler alternatif akım üretmek için kullanılırlar.

Jeneratörlerde, dönme hareketini sağlayan benzinli veya dizel bir motora bağlı olarak alternatif akım elektrik enerjisi üretimi yaparlar. Böylece elektrikler kesildiğinde veya elektrik olmayan bir yerde elektrik enerjisi üretip kullanmaya yararlar.

Alternatörün yapısında şunlar bulunur;

Gövde, çelikten kaynak ile dayanıklı yapıda yapılmıştır. Stator sac paketi yüksek kalitede silisli çelik sacdan yapılmıştır. Çıkık kutuplu rotor %150 aşırı hıza dayanacak şekilde tasarlanmıştır. Soğutma fanı dökme alüminyumdur. Yatak muhafazası dökme demirdir, ön ve arka taıyıcılar demir plakalardan kaynakla yapılmıştır.

Stator (Endüvi) :

Alternatörlerin statoruna endüvi denir. Gerilimin meydana geldiği kısımdır. Endüvi silisli sac paketlerinden yapılmış olup iç kısımlarına sargıların yerleştirilmesi için oluklar yerletirilmiştir. Alternatörlerde endüvi duran kısımda yapılmıştır. Çünkü endüvide oluşan büyük akım ve gerilimlerin fırça ve bilezikler yardımıyla dış devreye alınmaları zor ve pahalı olur. Ayrıca alternatörün verimini çok düşürür.

Endüvinin duran kısımda yapılmasının faydaları:

* Endüvi sargılarında endüklenen gerilim dış devreye fırça ve bilezikler
olmaksızın alınabilir.
* Duran kısımdaki sargıların sarılması ve izolesi daha kolay yapılır.
* Duran kısımda sargıların merkezkaç kuvvet etkisi ile yerlerinden fırlamaları söz konusu olmaz.
* Sargıların soğutulması daha kolay yapılabilir.

Endüktör (Kutuplar) :

Alternatörlerin endüktör (kutup) sargılarından doğru akım dolaşır. Bu sargılara fırça ve bilezikler yardımı ile dışarıdan doğru gerilim uygulanır. Kutupların çıkıntılı veya düz (silindirik) olmasına göre buralara sarılan sargılar değişik biçim alır. Çıkıntılı kutuplu bir alternatörün kutbu iki ucu dışarı çıkartılmış bir makara sargısına benzemektedir. Sargılar manyetik nüveden yalıtılmış durumdadır. Bu şekilde sarımı yapılan kutuplar, yan yana N-S-N-S oluşturacak şekilde bağlanırlar. Büyük güçlü alternatörlerde bu sargılar kalın lamalardan yapılır. Bu nedenle yalıtkanın iyi bir yalıtkanlık görevi yanında ısıya dayanıklılığı da düşünülmelidir.

Düz kutuplu alternatörlerde rotor sargıları için çoğu zaman el sargısı uygulanır ve iki kutuplu olarak sarılırlar. Rotorun yüzeyine açılmış bulunan oluklara el sargısı tipinde sargılar yerleştirilir. Yüksek devirli olan bu çeşit rotorlarda, sargıların merkezkaç kuvvet ve akımın dinamik etkilerinden dolayı oluktan fırlamamaları için sıkıca bağlanmaları gerekir. Rüzgâr kayıplarını azaltmak ve sargıların oluklardan dışarı fırlamalarını önlemek için olukların ağızlarına manyetik olmayan kamalar yerleştirilir. Böylece rotor yüzeyi silme bir şekildehazırlanır.

Rotor sargıları dikdörtgen kesitli emaye veya çift tabaka Fiberglas ile izole edilmiş bakır lamalardanyapılabilir. Rotorun tamamına vakum ve basınç altında erimeye polyesterreçine ile emdirme işlemi yapılır.

Alternatörün Çalışma Prensibi :

Bir manyetik alan içinde hareket eden iletken tellerin uçlarında elektrik akımı oluşur. Bu prensipten faydalınılarak alternatörler üretilmiştir. Rotor ile beraber oluşan manyetik alan döner. Elektrik üretilen iletken bobin teller statorda sabit durur. Hareketli manyetik alan içindeki bobin tellerin ucunda elektrik akımı oluşmuş olur.

Alternatörün Kullanım Yerleri : 

Arabalarda aküyü doldurmak için şarj dinamosu olarak,
Çeşitli jeneratörlerde istenildiğinde elektrik enerjisi üretmek için,
Rüzgar türbininde elektrik enerjisi üretmek için kullanılırlar.

Kumanda Devrelerinde Pako (Paket) Şalterler Nedir? Çeşitleri, Sakıncaları Nelerdir?

Pako (Paket) Şalterler :

Birbirinin aynı olan birden fazla kontak yuvalarının bir mil üzerinde arka arkaya sıralanmasından meydana gelen ve bir eksen etrafında dönebilen, motor bağlantı işlemlerinde, ölçü aletleri komitatörlerinde, kontrol ve dağıtım tablolarında kullanılan elle kumandalı şalterlere paket (pako) şalter denir.

Orta ve büyük güçlü motorlar kontaktör ve rölelerle kumanda edilmektedir. Ancak küçük güçlü motorların kumandası daha ekonomik ve basit olması sebebi ile paket şalterlerle yapılır.

Her dilimde iki, üç veya dört gümüş alaşımlı kontağı bulunan paket şalterlerin, dilim sayısı arttırılarak değişik kumanda işlemlerinde kullanılırlar. Hareketli kontak bombeli, sabit kontak ise düz bir yüzeye sahiptir. Böylece tam temas en düşük geçiş direnci sağlanır.

Paket şalterin kullanılmasının bazı sakıncaları vardır.

Paket şalter bulunan devrede enerji kesildiğinde, devre kapalı kalacağından enerji tekrar geldiğinde alıcılar kontrolsüz çalışır.

Paket şalter ile birden fazla yerden kumanda yapılamaz.

Paket şalter devrelerine motor koruma röleleri bağlanamaz.

Paket Şalter Çeşitleri :

0-1 Paket Şalter : Asenkron motoru çalıştırıp durdurmak için kullanılır. 3 tane kontağı vardır.

1-0-2 Enversör Paket Şalter : Asenkron motoru devir yönünü değiştirmek için kullanılır. Paket şalterin 1 konumunda motor ileri yönde dönerken, 2 konumunda motor geri yönde dönmeye başlar.

Yıldız - Üçgen Paket Şalter : Üç fazlı asenkron motora yıldız üçgen yol vermek için kullanılır. Motor paket şalter ile önce yıldız konumda çalıştırılır. Motorun yol verme akımı düşünce 3-5 saniye sonra üçgen konumuna alınır.

0-1-Start Paket Şalter : Bir fazlı asenkron motorların çalıştırılmasında kullanılır. Paket şalter önce start konumuna alınır bir fazlı motorun ana sargısı ve yardımcı sargısı beraber devrededir. Motor devrini aldıktan sonra elimizi paket şalterden çektiğimizde start konumundan 1 konumuna yay ile geri gelir ve motor sadece ana sargı üzerinden çalışmaya devam eder.

0-1-2 Dahlender Paket Şalter : Dahlender bağlantılı asenkron motorları düşük devirli ve yüksek devirli çalıştırmak için kullanılır.

Değişik çalışma şekilleri için çeşitli tiplerde farklı paket şalterler üretilebilir.